filozofia28

Święty Augustyn, mozaika nieznanego artysty.

e)    pisma katechetyczne i pastoralne: O nauce chrześcijańskiej - podręcznik o tym, jak wykładać naukę chrześcijańską;

f)    pisma egzegetyczne, czyli wyjaśniające sens poszczególnych fragmentów Nowego i Starego Testamentu poprzez ich analizę językową, historyczną i alegoryczną;

g)    pisma autobiograficzne: Wyznania - najbardziej dzisiaj znane dzieło Augustyna. Ponadto był autorem dzieła O muzyce. Pod koniec życia napisał Sprostowania, dzieło,

w którym dokonał streszczenia swoich pism i ich doktrynalnej korekty. Pozostało po nim też sporo kazań, homilii i listów.

Poglądy

Zagadnienia epistemologiczne - teoria iluminizmu i działanie łaski Bożej

W kwestiach dotyczących poznania Augustyn w znacznej mierze podążał za Platonem Otóż poznanie zmysłowe uważał za niepewne, gdyż dostarczające wiedzy nawet nie

0    samych rzeczach, tylko o towarzyszących im zmiennych zjawiskach. Oczywiście na podstawie tych zjawisk można badać i uzyskiwać wiedzę o świecie zewnętrznym, jednak prawdziwe przeznaczenie człowieka polega na analizowaniu jego świata wewnętrznego. Powiadał filozof: „Nie wychodź na świat, wróć do siebie samego. We wnętrzu człowieka mieszka prawda". Świat zewnętrzny może bowiem zwodzić, nic nie jest w nim pewne, człowiek we wszystkim może się pomylić i we wszystko zwątpić. Z wyjątkiem świadomości samego wątpienia. „Jeśli się mylę, to jestem" - konkludował Augustyn. Mylę się, wątpię, czyli myślę. To, że myślę, jest pewne. Tą samą drogą podążać będzie później Kartezjusz. Myślenie to aktywność wewnętrznego, duchowego świata człowieka, i w nim, a nie w zmysłowo postrzeganym świecie zewnętrznym, należy poszukiwać prawdy.

Owa prawda dotyczy poznania Boga i własnej duszy. Do tego, zdaniem Augustyna, może ograniczyć się filozofia: „Pragnę znać Boga i duszę. I nic więcej? Nic więcej". Bowiem prawdy wieczne i niezmienne, odpowiedniki platońskich idei, istnieją w umyśle Boga; była to tak zwana teoria egzemplaryzmu. Byty stworzone są urzeczywistnieniem

1    obrazem Bożych idei. Człowiek, posługując się swoim rozumem, angażując ponadto wolę i uczucia, może poznać w akcie „widzenia intelektualnego" (łac. visio intellectualis) wieczne prawdy, ale jedynie za przyzwoleniem samego Boga. Dokonuje się to na drodze oświecenia (łac. illuminatio) ludzkiego rozumu. Można je przyrównać do działania światła słonecznego: człowiek posiada wzrok, ale dostrzec przedmioty może dopiero wtedy, gdy zostaną one oświetlone. Źródłem światła jest Bóg, który zsyła na człowieka łaskę. Odpowiednio przygotowany człowiek, i to w sensie raczej moralnym niż intelektualnym, poznaje rozumem prawdy, choć samo poznanie ma bardziej charakter intuicyjny. Teoria ta nosiła nazwę iluminizmu. Stanowi ona podstawę chrześcijańskiego