filozofia39

BBk tintyka. władzy sądzenia (1791). Należałoby tu jeszcze wymienić pisma poświęcone BMmb i antropologii oraz filozofii społecznej: Pomysły do ujęcia histońi powszechnej światowym (1784), Co to jest Oświecenie (1784), O domniemanym początku P**"*' ksdzkości (1786), Projekt wiecznego pokoju (1795). Na osobną uwagę zasługują ■Mmi aesęane: 0 niepowodzeniach wszystkich prób filozoficznych w przedmiocie teodycei HNtt Meiigia w granicach samego rozumu (1793).

Bb**»rekie krytyki obejmują odpowiednio problematykę poznania, etyki oraz BHRiB i filozofii świata organicznego. Filozof postawił pytania: co możemy wiedzieć?, Bpmaośmy czynić?, czego możemy się spodziewać?, czym jest człowiek? Krytyki B^Aiazą całościowy system, wzajemnie się dopełniając.

BtyHinra się także trzeci, „pokrytyczny" okres twórczości Kanta; pochodzą z niego ^Rhbbc wydania wykładów filozofa.

■tanirot kopernikański"

o swoim projekcie krytycznym, iż stanowi „przewrót kopernikański" w filozofii. ■Pkt lec wiąże się z ideą krytyki - to znamię oświecenia «*»■ ugruntowującej myślenie HBK 'fllfcirTie dogmatycznej metafizyki (odpowiedzialnej według filozofa za narodziny Hppcszczu). Kant ujawnia przekonanie o kryzysie kultury i usiłuje znaleźć podstawy jej Krytykując dotychczasową filozofię, powiada, że punktem wyjścia powinno ■PfHABEne o możliwość i warunki uprawiania filozofii, a zatem refleksja nad teorią Hbbbb ma poprzedzać refleksję metafizyczną. Pytanie Kanta dotyczyło tego, jak tworzy ■pBBEs wiedza o rzeczywistości, jak przedstawienia poznającego podmiotu zostają do przedmiotu, jak doświadczenie zmysłowe umożliwia tworzenie sądów ■Ptapck dotyczących świata. Pytanie to filozof określał mianem „transcendentalnego". HKBBBwska teoria poznania ma charakter aprioryczny (na tym polega wspomniany ■parowce’odwraca tradycyjnie przyjęty schemat relacji między przedmiotem HMikronczin. wskazując na prymat tego drugiego w poznaniu. Można więc określić HMfcnńę mianem subiektywnej, choć pamiętając, że jest to subiektywizm nie tyle priiiniiiBL empirycznego, poszczególnego, ile wynikający z jego natury - tego, co BroUnc rożnym podmiotom.

■biai sądów na sądy a posteriori i a priori, syntetyczne Iharoialityczne

............... swój system poznawczy, Kant wyszedł od rozróżnienia dwóch typów

■■br ccYTYcznych, uzyskanych dzięki doświadczeniu (a posteriori), oraz niezależnych HHttmndczenia, mających źródło w umyśle poznającego (a priori). Te drugie mają HBiDC konieczny i powszechny, są bezwyjątkowe (inaczej jest natomiast z sądami

CYTATY „Wystrzegać się złych snów".

(zapisek z notesu Kanta) „Dwie rzeczy napełniają moje serce wciąż nowym i wciąż rosnącym podziwem i szacunkiem, im częściej i trwalej zastanawiam się nad nimi: Niebo gwiaździste nade mną i prawo moralne we mnie". (Krytyka praktycznego rozumu)

Spróbuj zastanowić się, co oznaczają przywołane | cytaty? Jak rozumieć je I w kontekście całego systemu Kanta?

Rękopis dzieła lmmanuela Kanta.