Finanse p stwa Wypych2 183

•/ * łinansowe/ pr^cu»«^<

3)    W okresie objętym analizą przedsiębiorstwo uzyskało przychody finansowe w wysokości 20 % wartości lokaty finansowej (z tytułu udziału w spółce) oraz 16 % wartości udzielonej innemu przedsiębiorstwu pożyczki długoterminowej - w obu przypadkach podstawą określania przychodów finansowych są wartości średnie w roku.

4)    Odpisy na kapitał zapasowy są wynoszą 8 % zysku netto i są obligatoryjne do momentu, gdy nie osiągnie on poziomu 1/3 kapitału akcyjnego.

5)    Stopa podatku dochodowego kształtuje się na poziomie 40 %.

2. Analiza struktury majątkowej i kapitałowej przedsiębiorstwa (pionowa analiza bilansu)

Bilans sporządzony przez przedsiębiorstwo zawiera oprócz stanów na koniec okresu sprawozdawczego również stany na początek roku. Porównując te stany ze sobą można się zorientować, jakie nastąpiły zmiany w majątku przedsiębiorstwa i źródłach jego finansowania. Takie porównanie jest określane mianem analizy pionowej bilansu. Celem analizy pionowej bilansu jest ocena struktury składników majątkowych (aktywów) i funduszów przedsiębiorstwa (pasywów), tj. udziału poszczególnych pozycji aktywów i pasywów w sumie bilansowej.

Aktywa stanowią potencjał przyczyniający się w sposób bezpośredni lub pośredni do przepływów pieniężnych, a to z kolei określa przyszłe korzyści ekonomiczne dla przedsiębiorstwa. Znaczenie struktury aktywów dla sytuacji finansowej przedsiębiorstwa wynika głównie z faktu, że poszczególne składniki majątkowe różnią się między sobą:

-    stopniem płynności,

-    skalą ryzyka, jakim jest obarczone ich wykorzystanie,

-    formą uczestnictwa w realizacji operacji gospodarczych.

Kryteria te zazębiają się nawzajem. W bilansie aktywa są uszeregowane według stopnia ich płynności. Na początku wykazywane są aktywa najbardziej stabilne, a więc te, które najtrudniej mogą być zamienione na gotówkę. Są to składniki majątku trwałego, którego cykl obrotowy w przedsiębiorstwie jest relatywnie długi, dłuższy niż jeden rok, obsługuje szereg cyklów operacyjnych. W dalszej kolejności wykazuje się składniki majątku obrotowego, które w zasadzie odtwarzane są w jednym cyklu operacyjnym. Cykl operacyjny to ciąg czynności i procesów składających się na działalność gospodarczą w przedsiębiorstwie, wywołujących przepływy pieniężne. Ten ciąg może trwać krócej lub dłużej, w zależności od charakteru działalności, sprawności działania, stopnia organizacji itp.

Tablica 5.2. Uproszczony rachunek zysków i strat przedsiębiorstwa ALFA

Wyszczególnienie	Kwota w min zł
Przychody ze sprzedaży i zrównane z nimi	170,0
Koszty działalności operacyjnej	146.0
Zysk ze sprzedaży	24,0
Pozostałe przychody operacyjne (sprzedaż składników majątku rzeczowe-	5,8
go)	29,8
Zysk na działalności operacyjnej	3,5
Przychody finansowe (otrzymane dywidendy i odsetki)	4,2
Koszty finansowe (zapłacone odsetki od kredytów bankowych)	29,1
Wynik na działalności gospodarczej	1,2
Zyski nadzwyczajne	0,3
Straty nadzwyczajne	30,0
Zysk brutto	12,0
Podatek dochodowy	18,0
Zysk netto

Powszechnie przyjmuje się, że w normalnie rozwijającym się przedsiębiorstwie wartość rzeczowego majątku trwałego powinna wzrastać w większym stopniu niż zapasy rzeczowych składników majątku obrotowego, a te z kolei - w większym stopniu niż należności i roszczenia. Wzrost wartości środków trwałych o charakterze produkcyjnym jest zjawiskiem pozytywnym, albowiem przyczynia się do powiększenia potencjału wytwórczego przedsiębiorstwa (zdolności produkcyjnej). Z drugiej jednak strony relatywnie wysoki udział majątku trwałego, a zwłaszcza składników rzeczowych tego majątku, prowadzi do usztywnienia reguł podejmowania decyzji finansowych, ogranicza bowiem płynność finansową przedsiębiorstwa. Praktyka wskazuje także, iż zwiększenie udziału rzeczowych składników majątku w jego ogólnych zasobach zmniejsza zdolność przedsiębiorstwa do wypracowywania przychodu.

Zwiększenie rzeczowych składników majątku obrotowego (zapasów) jest uzasadnione wówczas, gdy został on spowodowany rozwojem działalności lub zmianą asortymentu produkowanych wyrobów. Nadmierny ich wzrost w stosunku do realnych potrzeb jest objawem negatywnym, gdyż prowadzi do trudności finansowych przedsiębior-

183