Foto0466

i umiejętności badacza, w tym również znajomość i umiejętność wykorzystania odpowiednich metod statystycznych*.

2.2.3.2. Opracowywanie wyników badań

Zanim przejdziemy do omówienia zagadnienia wykorzystania danych statystycznych do opracowywania i analiz zebranych w badaniach danych empirycznych, kilka refleksji praktycznych związanych z pisaniem pracy.

Chociaż każda praca kwalifikacyjna zaczyna się od wstępu bądź wprowadzenia, to jednak - praktycznie biorąc - ta część pracy jest dopracowywana na samym końcu. W dużym stopniu we wstępie wykorzystuje się wówczas pierwszą część koncepcji badań (koncepcji pracy), która była zatytułowana: uzasadnienie wyboru tematu (problemu badań). Jeśli już mówimy o koncepcji pracy (koncepcji badań), to warto zauważyć, że dobrze przygotowana koncepcja może być - jak już wspomniano - wykorzystana prawie w całości w rozdziale metodologicznym pracy kwalifikacyjnej. Warto również pamiętać o tym, że w trakcie opracowywania koncepcji bardzo intensywnie studiujemy literaturę przedmiotu. Podczas tej czynności warto robić wypiski, najlepiej na tzw. fiszkach, których treści systematycznie wprowadzamy do komputera. Dzięki takiej organizacji pracy z czasem dysponujemy niezłym materiałem, który tak jak budowniczy' gotowe elementy budowlane, możemy wykorzystać w trakcie opracowywania rozdziału teoretycznego. Za optymalną należy uznać syraarję, kiedy' rozdział teoretyczny - przynajmniej wbrudno-pisk: - poprzedza decyzję o wyborze narzędzi badawczych.

W mfceie studiowania literatury pczednmotn w pierwszy m etapie badań pracujemy mt tyfto md koncepcją badań (dotyczy 10 prac teoretycznych i empirycz--r-.rrr » -•> również równolegle ra«* uaruptratm badawczymi. Chodzi o to. że vtyn p»qg kiedy w naszej świadomości rodzą się refleksie przydane przy fbr-adnaai problemów badawczych (pytań problemowych), jednocześnie jawrią się sam    odpowiedzi na te pytania. .Nic zapomnijmy ich wtedy zapisać

i włożyć do koperty z mpwan Jłipouz)'’- Warto rmeć również wtedy przygotowaną kopertę z napisem ^Pytania do ankiety"⁷ (dotyczy' prac enąjirycznych), jako że i one mogą wówczas przyjść nam do głowy, a później, w czasie pracy nad narzędziami badawczymi, mogą się okazać bardzo przydatne.

Powróćmy jednak do zasadniczego nurtu naszych rozważań, Izzl pracy z obliczonymi danymi empirycznymi. Uzyskujemy je w formie tabel lub zestawień i w taki sposób najczęściej wykorzystujemy do analiz i do prezentacji w rozdziale empirycznym pracy magisterskiej czy doktorskiej. Bardzo przydatne okazują się wówczas różnego rodzaju wykresy, które po wprowadzeniu danych do komputera

^M Szczegółowo te kwestie zostały przedstawione w rozdziale 3, w którym przybliżamy elementy statystyki na potrzeby badań empirycznych, a takie podajemy przykłady analizy danych empirycznych i wnioskowania statystycznego.

wykonywane są niemal automatycznie. Coraz częściej profesjonalni badacze traktują wykresy, schematy i modele jako podstawowy materiał do analiz.

W pracach empirycznych, w rozdziale prezentującym wyniki badań spotykamy najczęściej dwa sposoby ich opisywania. Najprostszy polega na tym, że po prezentacji danych w postaci tabeli lub zestawienia opisuje się zawarte w nich rozkłady odpowiedzi, a następnie na ich podstawie wyciąga się wnioski. Drugi sposób polega na tym, że referowanie (pisemną prezentację) danego zagadnienia (problemu badawczego)³⁵ zaczynamy od przedstawienia tezy, będącej efektem przeprowadzonych przez nas wcześniej analiz myślowych, opartych na materiale empirycznym dokumentującym daną tezę. Są to dane uzyskane za pomocą zawartych w ankiecie pytań wskaźnikowych, dotyczących poszczególnych problemów badawczych. Dobrze jest, jeśli formułowane w części empirycznej tezy odnoszą się do hipotez, jakie zawarliśmy w koncepcji badań i w rozdziale metodologicznym pracy.

Nie można wykluczyć, że ten sposób prezentacji efektów dociekań badawczych może być przydatny również dla autorów prac kwalifikacyjnych o charakterze teoretycznym.

2.3. WĘŻSZE ROZUMIENIE METOD BADAWCZYCH

23.1. Przegląd poglądów różnych autorów na temat metod i technik badawczych

Dotychczasowe rozważania miały głównie na eęlp przybliżenie czytelnikowi szerszego rozumienia metody badań. W tym podrozdziale spróbujemy zająć się metoda w jej węższym znaczeniu.

Zacznijmy jednak od refleksji nanuy ogólnej. Zbadanie określonego fekm procesu lub zjawiska, ich opisanie, wyjaśnienie (zrozumienie) i ewentualnie przewidywanie kierunku zznian jest możliwe dzięki zastosowaniu właściwej metody badawczej oraz wykorzystaniu odpowiednich technik i narzędzi badawczych^

Pojęcie „metoda” pochodzi z języka greckiego (methodos - baÓ2me)7^fSiow-niku wyrazów obcycn przez metodę rozumie się „[...] świadomie i konsekwentnie stosowany sposób postępowania dla osiągnięcia określonego celu (oraz) w nauce -sposób badania rzeczy i zjawisk; ogół reguł stosowanych przy badaniu rzeczywistości; droga dochodzenia do prawdy”.

W tym miejscu godzi się przypomnieć, że ze względu na logiczny tok procesu badawczego - najogólniej biorąc - wyróżnia się w wojsku empiryczne i teoretycz-

¹⁵ W rozdziale empirycznym układ zagadnień nierzadko odpowiada problemom badawczym wymienianym w części metodologicznej.

⁵⁴ Słownik wyrazów obcych, PWN, red. J. Tokarski, Warszawa 1980, mja    , _V'^L ’; ■