5895614149

230 ARTYKUŁY

trybucję. Pierwszą firmą, która umiejętnie wykorzystała stworzone możliwości było Przedsiębiorstwo Zagraniczne ITI. Po uzyskaniu wspomnianego zezwolenia, mogło ono w końcu w swojej ofercie zamieścić filmy fabularne (o co bezskutecznie ubiegało się od kilku lat). Efektem podpisania kontraktu z amerykańską firmą Warner Bros — jednym z największych światowych dystrybutorów — było wydanie w kwietniu 1988 r. pierwszego filmu. Rok później ITI w katalogu miało już 120 tytułów¹¹. Fakt iż ITI było pierwszą prężnie działającą firmą na rynku, stworzył jej sytuację uprzywilejowaną, co zaowocowało w styczniu 1989 r. nawiązaniem współpracy z innymi światowymi potentatami filmowymi: RCA Columbia i Thames Video, następnie zaś podpisaniem umowy z dystrybutorem CIC (mającym prawa do filmu z wytwórni Paramount Pictures i Universal)¹². Wynikiem tych kontraktów była sytuacja, że zanim pojawiła się dla ITI konkurencja, firma miała podpisane umowy z dystrybutorami, którzy kontrolowali 65% rynku światowego.

W zasadzie jedyną konkurencją dla ITI w tym początkowym okresie była firma Hanna-Barbera Poland — polskie przedstawicielstwo znanej amerykańskiej wytwórni filmów animowanych Hanna-Barbera, wydające w zdecydowanej większości filmy dla dzieci. Niedawny monopolista PDF (noszący obecnie nazwę Centrala Dystrybucji Filmów — CDF) nie potrafił odnaleźć się w warunkach konkurencji, prowadząc zachowawczą politykę dystrybucyjną. W wyniku przeprowadzonej przez Komitet Kinematografii reorganizacji 31.03.1990 r. w miejsce CDF jako jedynego dystrybutora powstało 7 samodzielnych regionalnych firm — Instytucji Filmowych Dystrybucji Filmów (IFDF), z których kilka (szczególnie katowicka „Silesia Film”) odegrało większą rolę w późniejszym okresie na rynku wideo ⁿ.

Wejście w życie ustawy o kinematografii oznaczało także duże zmiany dla właścicieli wypożyczalni. Zgodnie z jej zapisami na początku 1988 r. resort kultury i sztuki jako warunek dalszego prowadzenia działalności uznał uzyskanie zezwolenia na wypożyczanie od uprawnionych dystrybutorów. W praktyce oznaczało to konieczność wymiany praktycznie wszystkich kaset na legalne, wydane oficjalnie. Dlatego też jedynie połowa właścicieli ofertę tę przyjęła, pozostali zasilili pirackie podziemie. W pierwszej połowie 1988 r. szacowano, że na 100 prywatnych wypożyczalni działających oficjalnie przypada drugie tyle nielegalnych¹⁴. Jednakże nawet ci pierwsi praktycznie do 1990 r. nie mieli realnej możliwości podołać wymogom całkowitej legalności. Chcąc spełnić postawione im warunki, musieliby oni — zamiast oferowanych wcześniej 1000-3000 tytułów — zaproponować swym klientom w 1988 r. zaledwie niecałe 200 wydanych legalnie drogich kaset. Równałoby się to praktycznie bankructwu wideoteki. Z nierealności ustawowych wymagań zdawali sobie sprawę nawet urzędnicy państwowi. Można przyjąć, że do 1989 r. jedynymi

¹¹ D. Bernhard: TYzebiona dżungla. Rozmowa z Maciejem Dł|browicckirn, redaktorem programów ITI Home Vidco. „Prz. T\g." 1990 nr 2 &. 13.

¹¹ Tamże. ł 13.

¹⁵ D. Liwandowski Wypożyczalnia snów. _mPrawo i Życie" 1990 nr 43 s. 5.

¹⁴ F. Skwicrawskr Polskie video w punkcie zwrotnym. „Ekran" 1988 nr 9 s. 10-11.