Top 2

164 IV. Wschód

Prezydent umiejętnie wykorzystywał także rywalizację między poszczególnymi resortami, będącą spuścizną z czasów ZSRR: była ona czynnikiem sprzyjającym władzy, stanowiła bowiem przeszkodę na drodze kh konsolidacji.

Rozwiązanie KGB w grudniu 1991 miało służyć przede wszystkim osłabieniu wpływu politycznego struktur siłowych. W 2003 ukształtował się system złożony z 5 autonomicznych struktur - sukccsorek Komitetu: Służby Wywiadu Zagranicznego (ros. SWR), Federalnej Agencji Łączności i Informacji Rządowej (ros. FAPSI), Federalnej Służby Kontrwywiadu, (przemianowanej w 1995 na Federalną Służbę Bezpieczeństwa, FSK/FSB), Federalnej Służby Granicznej (FSG) i Federalnej Służby Ochrony (FSO) - zob. schemat 1. Zakres ich kompetencji nic został jednak precyzyjnie wyznaczony. Ich funkcje dublowały się, co było jedną z przyczyn rywalizacji. Poicm rywalizacji MSW i FSK/FSB stała się np. walka z przestępstwami ekonomicznymi i przestępczością zorganizowaną.

Głównym przejawem koniunktury niesprzyjającej resortom siłowym były cięcia etatów i środków z budżetu państwa przeznaczanych na ich działalność. W 1992 Borys Jelcyn podpisał dekret o redukcji 137-tysięcznego aparatu centralnego ówczesnego Ministerstwa Bezpieczeństwa (głównego sukcesora KGB) do 75 tysięcy funkcjonariuszy. Odpływ kadr był wówczas znaczący. Liczbę zwolnionych funkcjonariuszy w 1992 i po kryzysie w 1993 dziennikarka specjalizująca się w problematyce rosyjskich służb specjalnych Jewgienija Albac szacuje na ok. 12 tysięcy. Liczba oficerów ze stażem 7-15 lat według niej zmniejszyła się 5-krotnic'. Duży odpływ notowano także wśród funkcjonariuszy MSW - choć z innych przyczyn. Według niektórych szacunków w latach 1991 96 z MSW odchodziło rocznie średnio 200 tys. milicjantów, z czego ok. 25% zwalniano za naruszenia dyscyplinarne i przestępstwa kryminalne’.

Kryzys struktur siłowych, w tym najliczniejszej armii, doprowadził do spadku ich prestiżu w społeczeństwie. Ich pozycja polityczna stała się niejednoznaczna. Z jednej strony poszczególne ośrodki władzy i siły polityczne poszukiwały u nich oparcia, z drugiej zaś chroniczne niedofinansowanie i związana z tym frustracja mundurowych budziły obawy, że mogą one wystąpić jako samodzielny podmiot walki wewnętrznej. Ważną przyczyną zainteresowania nimi ze strony władz był także fakt, że struktury siłowe pozostały jedynymi hierarchicznie zorganizowanymi strukturami, którym udało się przetrwać rozpad imperium.

2. Adaptacja

Pierwszą podjętą przez resort bezpieczeństwa próbą dostosowania się do nowych warunków ekonomicznych było utworzenie instytucji „oficerów rezerwy czynnej" i „oddelegowanych funkcjonariuszy"^{1 2}. Artykuł 15 ustawy „O federalnych organach

1

*    J. Albo;. Rsfort ouu»ku. JiwłMUjł" 1994, 2 inircj.

' A. MtOWł, Pńalupnnl': tutuiikt, iułiw. MOikwa 1997, i. 48.

2

Zob. np. A. Sołdatow. I. B< rogan,    ofttty FSB MU apcnUtni Kanimi. Jcżcnicdiclnyj Żur-ruC 2COS. 31 lipcs; S Miduilya. K. Poksko. Kro i Łi² ptinmuil FSB w tMtfuwBjasmtB) uAjikiu, „Nowaka Gnicia" 2003. 22 września.