Foto0672

W;rovf i rozwój podmiotu a jego bezpieczeństwo

W praktyce życia codziennego terminy wzrost i rozwój wykorzystywane są zamiennie. Niesie to z sobą określone konsekwencje, między innymi ta* kie. Ze podejmowane przez podmiot różne formy aktywności - w tym także róż* ne zachowania i działania - częściej służą „wzrostowi" niż „rozwojowi". Nie sprzyja to zrównoważonemu rozwojowi podmiotów i ich bezpieczeństwu u dłuższym wy miarze czasu. Zagadnieniem zrównoważonego rozwoju zajmiemy się u następnym podrozdziale. Tymczasem zastanówmy się. co oznaczają pojęcia wzrost i rozwój oaz jakie mają one znaczenie dla bezpieczeństwa pod* miotów.

Tarnin rozwój nieco inaczej rozumiany jest przez przedstawicieli różnych dyscyplin i dziedzin wiedzy. W Słowniku języka polskiego⁵¹ pod pojęciem rozwój rozumie się proces przeobrażeń, zmian, przechodzenia do stanów lub form bardziej złożonych lub pod pewnym względem doskonalszych. Zwraca się także uwagę na wyższe fitadinm lego procesu, przyczyniające «ę do rozkwitu

1 JUZFDSUl.

V~v*c pojeuisni wzrost zazwyczaj rozumie się zwiększanie parametrów *# łor , ^.usuwm, tńoścu iittL, Jeślijakiś podatku, np. człowiek wzrasta, to staje się wtgkttzjL Je{Ę msm0a się, to ttąie się lepszy. 3est to B^onóc^ przedstowiema ii trajjhttritzugj wytauśłHta rozoitai ariiigdey zautazanam pojęć wzrost i rozmójj.

tOtag-wi&ui: - sęiflflyika *ut również poglądy, że rozwój jjafe© proces kie-ninikoww imukt Ihycpuzifywim' Uuiłu /nrgpanrwwji:. Jest to szerokie inmmurii mii rermmui W swoicib    magwagamndh Bapflę jednaic ptosfaróaai s% jjego

'wpśzntui znaczeniami Maź® isąaśsi okazać. s% yaoHa^feajfe pnzydasne w cdanesic-aim db> lkgłraego> znaizumienim tttgo^ castro jęsfi ^ntówpDwagżoay rozwójT jako; war runek. długotrwałego bezpieczeństwa.

FUiiatfowue mówią o trzech głównych Mae7waggh temro rozwój. Pta pierwsze - jako przejście od tego, co> wimiałne_v do> tego, co afcmalhc; *afcfarfa ono substancjalną tożsamość tego, co minione, c teg% co> obecne. Po* dregie - ys-ko sekwencja zmian zachodzących w jakimś układzie według określonych praw hiolopcznych, psychologicznych, socjologicznych itp. W szczególności zmiany prowadzące do rozróżnienia i zwiększenia złożoności układu: w ty m znaczeniu termin ten miewa charakter wartościujący. Także: wynik zmian w powyższych znaczeniach. Po trzecie wreszcie - jako stopniowy proces zmian kierunkowych, najczęściej nieodwracalnych, dokonujących się pod wpływem różnych czynników wewnętrznych i środowiskowych. Filozofia odnotowuje cztery wielkie koncepcje rozwoju: J.F. Hegla jako rozwój idei, H. Spencera jako ewolucja, ma-” Słownik języka polskiego 1995, *. 3, s. 123.

terializmu dialektycznego, inspirowanego darwinuomem, jako rewolucji, oraz H. Bergsona jako ewolucji twórczej*².

W psychologii spotykamy pojęcia rozwój psychiczny i rozwój osobowości człowieka. Mówi się więc o rozwoju motorycznym, peroepcyjnym, umysłowym, emocjonalnym, społecznym, moralnym i estetycznym. Niejako ideałem jest dążenie do harmonijnego {zrównoważonego - uzup. M.C.) rozwoju podmiotu przy uwzględnieniu każdej z tych sfer osobowości.

Wzrost dotyczy zmian ilościowych (powiększenia wielkości i struktury), rozwój zaś - zmian zarówno ilościowych, jak i jakościowych, stanowiąc progresywną serię uporządkowanych i spójnych zmian. Rozwój jest wynikiem dwu procesów: dojrzewania i uczenia się, przy czym dojrzewanie jest rozumiane jako rozwój potencjalnych właściwości jednostki, stanowiących jej wyposażenie genetyczne. Zaś celem rozwoju jest samorealizacja, czyli dążenie do robienia lego. do czego kłoś ńę najlepiej nadaje .

W l iteraturze odnajdujemy także nieco inny sposób bierna o wzroście i rozwoju. Rozwój rozumiany jest jako proces stopniowego przekłalalearua się z form prostszych do bardziej złażonych w miarę wzrostu. Wzrost polega na powiększaniu saę rozmiarów podmietta, apu jego ciała. Zarówno wzrost, jak i rozwój przebiegają rówraolfigle: pmzczegótoe stadia wzrostu u rozwoje mają anagjjgoe w tej samej, ścafllc dbaśihaagj Łsfltyaaśa a dzńadao anoże wgjac w ifesfejj-nae sdauSSuuma tylko wtedy, gdy -ołansnae pewasa pazaano razwoja w iramatfe sta-

dmna iWCTPŻnmygmpa*⁸,

Wśród gmchnAogoiw nommajjouytiiB Suwają dydassyje doCyeząoe genezy o pEzdnoezm gnraceaoi rozmojow^o czflowńeflca. Dtoowezą enae fegp jpfeą sofię ©d-gByw^ązflUktfSa' wnodbutae* zt'^ką_śmehmMzy i pmca&y iwydkemaama (teafafiMjpjf? W matafeadh o bezpóeiczeatstwńe (iimagliadbaa snę, między ornymi, wpływ tyefe orzech grap czyTaników aa rozwój) czforaribkai ń jjegp bezpiieczeaHSWL Esfistmącolłg: odkrywają takie czyrmiM Huśmnme⁰, takie jak: elementy kuiteony sy mbolicznej: npw jęz>k, efementy i efekty nowoczesnej fcuftaary technicznej » nowych teeftno-fiagp (npt komputer. Enrernet^ alb takie kultura organizacji t jej efekty @ap pa>-zśomi opganizaejr danego podmiotu^.

Socjologowie i politologowie wy różnicą dwa moczenia termims rozwój'. społeczny i jednostkowy (osobowościowy). Rozwój społeczny rozumiany jest jako proces społeczny, zmieniający stosunki między ludźmi. Jeżeli w pewnym systemie społecznym powstają nowe elementy lub zanikają dotychczasowe, jak również kiedy powstają nowe stosunki między tymi elementami lub za-^,z A. Salamueha, Pojęcie rozwoju we współczesnej pedagogice. Roczniki Nauk. Społecznych KUL, Ł 2, 2000, s. 159-166.

⁵¹E. Hurlock, Rozwój dziecka. Warszawa 1985, s. 57,

^MC. Lee, Wzrastanie i rozwój dziecka. Warszawa 1997. s. lO-ll.

^M Tę grupę czynników uwypuklono celowo, chociaż - być może - zalicza się je do czynników środowiskowych.

61