Foto0693

Hatmtomjnc wypełnianie przez podmiot Tych czterech podstawowych \ funkcji życiowych sprzyja kształtowaniu warunków dla długotrwałego bezpic czeostwa. Bez /w^ysiestwwywtmm do otoczenia żaden podmiot nie jest w sta nic ;v:£ćfrv,-.v Na poparetc tej tezy czysto przy wołuje się dosyć banalny, jednak Jo wyobraźni przykład dinozaurów, Współczesny człowiek sta-vi ,.:wo>ow\wać nie tylko do środowiska naturalnego, ale także do śm-_v, .w {\>}ec .*łiego i kulturowego. Te ostatnie zaś charakteryzują się dużą dv-r.; .:, cmtan, co nie ułatwia procesów adaptacyjnych, szczególnie zaś ludziom starsxytjv

Rysunek I. Systemowe uwarunkowania bezpieczeństwa

Oprócz adaptacji do otoczenia każdy podmiot musi jednocześnie dbać o to, aby w procesach przystosowawczych nie zapomnieć o potrzebie integracji wewnętrznej Mówiąc o procesach integracyjnych mamy na myśli zarówno pojedynczego człowieka, ałe także grupy społeczne i całe społeczeństwa. Używa się wtedy określenia personalny, osobowościowy wymiar integracji” albo ..integracja w wymiarze strukturalnym” W obu tych wymiarach procesów integracyjnych niezmiernie ważną rolę odgrywa tożsamość danego podmiotu. Utrata przez człowieka czy grupę społeczną własnej tożsamości grozi, w jakiejś perspektywie czasowej, trudnymi do opisania, groźnymi skutkami nie tylko dla podmiotu, który tego doświadcza, ale i dła jego otoczenia. Dlatego taż każdy

podmiot, bardziej lub mniej świadomie, wykazuje troskę o swoją tożsamość. Jednak wtedy, zachowując elementy ciągłości, musi także tożsamość godna-wiać”. Mówimy wówczas o kultywowaniu wzorów, ale także o przyswajaniu wzorów nowych.

Istotnym elementem tożsamości podmiotu w wymiarze personalnym i strukturalnym są uznawane przez niego wartości" , ale także przestrzegane normy, czyli sposoby osiągania wartości. Zarówno wartości, jak i normy wpływają na postawy podmiotów wobec siebie, ale także względem otoczenia, a w nim - innych podmiotów, Znąjduje to wyraz w indywidualnych i zbiorowych zachowaniach, działaniach i wspótdzialaniach wewnątrz danego podmiotu (grupy społecznej, państwa), ale także w relacjach z innymi podmiotami w bliż» szyrn i dalszym otoczeniu, Swoistym kompasem ukierunkowującym różne formy aktywności osób i struktur organizacyjnych jest stratesla bezpieczeństwa realizowana w praktyce przy pomocy polityki bsspiectofistwcr⁹** Podejmowane wówczas wysiłki uwzględniają trzy podstawowe (\mkcje bezpieczeństwa. % jednej strony służą bowiem zapewnieniu warunków bytowych (trwaniu) danego podmiotu oraz, - w miarę możliwości»ich poprawie. / drugiej strony zaś wysiłki te są (powinny być) skierowane na przygotowanie się do ewentualności stawiania czoła różnym trudnym sytuacjom kryzysowym, różnym zagrożeniom, t myślą o przetrwaniu,

Zapewnienie odpowiedniego „balansu⁰ między środkami I wysiłkami kierowanymi do tyeh dwu obszarów aktywności, służących zapewnieniu trwa* nla i przetrwania podmiotu, dbając jednocześnie o jego rozwój • nie tylko „tu I teraz”, ale także w bliższej i dalszej przyszłości*stanowi jedno z trudniej* szych wyzwań nie tylko dla państw i społeczeństw, ale także dla małych grup społecznych (rodzin) i Indywidualnie dla każdego człowieka - obywatela. Wymaga to jednak od wszystkich wymienionych wyżej podmiotów minimum umiejętności strategicznego myślenia w odniesieniu do ekologicznych i zdrowotnych wymiarów bezpieczeństwo, ale także do bezpieczeństwa politycznego, publicznego, militarnego, informacyjnego, itd., czyli - ogólnie biorąc - odpowiedniego poziomu i charakteru ich kultury bezpieczeństwa, idealny model kultury bezpieczeństwa, sprzyjający irównowuitmentu rozwojowi, przedstawiono na rys. 16.

Jak już wspomniano empirycznymi wyznacznikami kultury bezpieczeństwa podmiotów są charakterystyczne dla nich wartości i normy przejawiające się w postawach oraz związane z nimi zachowania i działania (rysunek 16). Są one możliwe do zaobserwowania w tzw. warunkach normalnych, w „prozie życia codziennego”. Jednak szczególnie wyraziście ujawniają się w trudnych, kry-

^1,1 M. CteHarezyk. op.ch.

¹ Terminy stmtfgia bezpieczeństwa i polityka bezpieczeństwa pojawiają się w rótnych pozycjach Iftcnuury. m.in. w: R. Wróblewski, Wprowadzenie do strategii wojskowej. Warszawa 199$ M. Ciedłarczyk. Psychospołeczne i organizacyjne...,». 26-34 i 233-289.

103