9637173655

Emocje i motywacje, J. Strelau

•    U podstaw emocji leży rozpoznanie przez podmiot określonego zdarzenia jako znaczącego z punktu widzenia jego własnych celów i interesów;

•    Proces oceny ma charakter jednoznacznie poznawczy, choć zarazem niekoniecznie w pełni uświadamiany przez działający podmiot;

•    Różne oceny sytuacji wiążą się z doświadczaniem odmiennych emocji;

•    Weiner: koncepcja emocji doznawanych w sytuacjach społecznych widok cierpiącego mężczyzny leżącego na chodniku może budzić różne emocje - istotna jest tu dokonywana przez obserwatora atrybucja przyczyn znalezienia się wspomnianego człowieka w takim położeniu (wymiar kontrolo walno ści):

-jeśli przyczyny kłopotów innej osoby będą odbierane jako pozostające pod jej osobistą kontrolą („upił się”) wówczas obserwator odczuwać będzie gniew lub złość;

-jeśli kłopoty te zostaną potraktowane jako niezależne od woli tego mężczyzny („został napadnięty i pobity”) należy się spodziewać u obserwatora odczucia litości lub współczucia;

b)    Niezależność poznania i emocji:

•    Izard: z ewolucyjnego punktu widzenia teza pierwotności poznania jest nieprawdopodobna. Aby przeżyć, żywy organizm musi dysponować nie tylko sprawnym ale i szybko działającym aparatem poznawczym, ale też efektywnym aparatem emocjonalnym, który musi działać szybko, aby generowane przez niego reakcje były odpowiedzią błyskawiczną i adekwatną na zmiany w środowisku; u zwierząt pewne bodźce uruchamiają odpowiadające im reakcje emocjonalne w sposób automatyczny, bez konieczności ich przetwarzania;

•    Dowodem niezależności emocji od poznania mogą być tak zwane emocje niemające swego obiektu - przypadki pozbawionego obiektu lęku/ niepokoju;

•    Plutchik: emocje, które rozwijają się bardzo wcześnie w ontogenezie, nie mają swoich podstaw w procesach poznawczych; ich działanie opiera się na mechanizmie nastawionym na komunikowaniu otoczeniu społecznemu swoich potrzeb;

•    Efekt ekspozycji - zjawisko polegające na zmianie oceny obiektu wskutek wzrostu częstości z nim kontaktów; dowolny nieawersyjny bodziec, eksponowany podmiotowi od czasu do czasu, zaczyna być przez niego coraz bardziej preferowany; występuje również, gdy bodziec eksponowany jest podprogowo;

c)    Pierwotność zjawisk afektywnych:

•    Zajonc: emocja wyprzedza poznanie zarówno filogenetycznie jak i ontogenetycznie; doznania afektywne są uniwersalne międzygatunkowo i mają większe znaczenie adaptacyjne;

•    Emocje są nieuniknione w tym sensie, że jeżeli są silne, to nie możemy zawiesić ich odczuwania (możemy natomiast tak zrobić z procesami poznawczymi, np. zaprzestać się uczyć wiersza na pamięć i pójść na spacer);

•    Gdy spotkamy jakiegoś człowieka, miewamy często problem z przypomnieniem sobie, kto to jest i gdzie go wcześniej spotkaliśmy, ale mimo braku tych informacji doświadczamy niekiedy poczucia, że osobę tę lubimy bądź nie; nasze preferencje wobec różnych obiektów pojawiają się, zanim

Katarzyna Moczulska    11

www.psychole.net.pl