9637173664

Emocje i motywacje, J. Strelau

MECHANIZMY WZBUDZIANIA EMOCJI

Dariusz Doliński

1. Mechanizmy wzbudzania emocji - aspekt psychologiczny

a)    Robocze definicje emocji wg N. Frijdy:

(1)    Emocja jest zwykle wynikiem świadomej lub nieświadomej oceny zdarzenia, jako istotnie wpływającego na cele lub interesy podmiotu. Emocja jest odczuwana, jako pozytywna, jeśli zdarzenie jest zgodne ze wspomnianymi celami i interesami, a negatywna-jeśli jest z nimi niezgodna.

(2)    Istotą emocji jest uruchomienie gotowości do realizacji programu działania. Emocja uruchamia priorytet dla określonego działania (lub kilku działań), któremu nadaje status pilnego. Tym samym program taki może przeszkadzać w realizacji innych, aktualnie przez podmiot realizowanych programów o charakterze poznawczym lub behawioralnym. Poszczególne emocje uaktywniają odmienne programy działań.

(3)    Emocja jest zwykle doświadczana jako szczególny rodzaj stanu psychicznego. Często towarzyszą jej lub następują po niej zmiany somatyczne, ekspresje mimiczne i pantomimiczne oraz reakcje o charakterze behawioralnym.

Definicje te należy traktować jako komplementarne względem siebie, gdyż każda z nich koncentruje się na nieco innym aspekcie omawianego zjawiska.

b)    Mechanizm dokonywania oceny poznawczej:

•    Ocena poznawcza - rozpoznanie przez podmiot określonego zdarzenia jako znaczącego z punktu widzenia jego własnych celów i interesów;

•    Ocena pierwotna - proces determinujący to, czy emocja się pojawi, a jeśli tak, to jaka będzie jej Walencja;

•    Ocena wtórna - rozważenie przez człowieka, w jaki sposób może się on uporać z problemem samym w sobie, a także z przeżywanymi właśnie emocjonalnymi konsekwencjami wystąpienia tego problemu;

•    W codziennym życiu ta sama sytuacja może rodzić zupełnie inne reakcje emocjonalne u różnych ludzi;

•    Koncepcja oceny zakłada, że właśnie odmienność oceny sytuacji ze względu na zgodność wystąpienia z interesami i celami podmiotu oraz ze względu na posiadane przez niego zasoby - przesądza o odmienności odczuwanych przez poszczególnych ludzi emocji;

•    B. Parkinson: jego zdaniem brak jest jednoznacznych przesłanek pozwalających przyjąć, że ten właśnie proces leży u podstaw pojawiania się emocji, że dokonanie oceny wyprzedza w czasie pojawienie się emocji jedynie można stwierdzić, że mechanizm ten jest obecny w ich doświadczaniu;

•    Możliwe, że ocena poznawcza następuje podczas przeżywania emocji ( a nie przed), będąc jednym z istotnych elementów tego procesu a może jest ona skutkiem?

•    Czynniki składające się na pojęcie emocji:

-    specyficzne doświadczenie o charakterze somatycznym;

-    tendencja do podejmowania określonego działania;

Katarzyna Moczulska

www.psychole.net.pl

2