• Z czasem dziecko rozwija coraz bardziej złożone, zindywidualizowane i coraz mniej automatyczne sposoby regulacji emocji - bawi się zabawkami w celu wzbudzeniu w sobie uczuć pozytywnych, porusza się w kierunku bodźców, z którymi kontakt przynosi mu uczucie przyjemności, a oddala od tych, które są źródłem emocji negatywnych;
• Mechanizmy biologiczne nie dopuszczają do zbyt długiego trwania silnego pobudzenia emocjonalnego, ponieważ byłoby one szkodliwe dla organizmu broni się on poprzez wzbudzenie ośrodków hamulcowych emocji znajdujących się w układzie limbicznym mózgu;
• Reakcja zamrożenia - całkowite znieruchomienie organizmu w warunkach przeżywania silnego Stachu;
• Zaprzeczanie - nieuświadamiany przez podmiot stan nieprzyjmowania do wiadomości zagrażających informacji, niosących jednoznaczne negatywne skutki;
b) Podmiotowa samokontrola emocji:
• Samokontrola emocjonalna - relatywnie stała właściwość osobowości, decydująca o częstości i natężeniu takich przeżyć emocjonalnych, myśli i zachowań z nimi związanych, które są zgodne ze standardami społecznymi lub standardami aprobowanymi przez podmiot;
• Czynności (lub reakcje) samokontroli - przejawiane przez podmiot zachowania zgodne ze wspomnianymi standardami;
• Procesy (lub mechanizmy) samokontroli - reakcje inicjowane przez podmiot, za pomocą których osiąga on zbieżność między własnymi zachowaniami emocjonalnymi, myślami i odczuciami afektywnymi a akceptowanymi standardami wewnętrznymi (zinternalizowanymi zasadami funkcjonowania) lub zewnętrznymi (zasadami aprobowanymi społecznie);
• Samokontrola może być związana z unikaniem lub poszukiwaniem sytuacji i zdarzeń, o których podmiot wie, że wiążą się z występowaniem u niego emocji różnego rodzaju;
• Operacje związane z recepcją informacji: najprostszym sposobem niedopuszczania do pojawiania się niepożądanych emocji jest unikanie sytuacji, w których stany takie mogą się pojawić; ukierunkowywanie aparatu poznawczego - patrzeć lub nie patrzeć w danym kierunku, słuchać lub nie, etc.; skoncentrowanie się podmiotu na problemie;
• Operacje na poziomie intrapsychicznym: dokonywanie operacji poznawczych na informacjach, które już do człowieka dotarły - interpretacja informacji w taki sposób aby doprowadziła do zmiany znaczenia nadawanego sytuacji zewnętrznej ( w konsekwencji sytuacja odbierana jest jako bardziej sprzyjająca, mniej szkodliwa niż początkowo; realistyczne spojrzenie na problem z zupełnie innej strony, poznawcze zaakcentowanie pewnych kwestii przy jednoczesnym zbagatelizowaniu innych, jaki i przyjęcie nowych, całkowicie nierealistycznych zasad i założeń;
• Mechanizm izolacji - człowiek ma świadomość istniejącego zagrożenia, szkody, która nastąpiła ale osłabione jest poczucie jego osobistego zaangażowania w samą sytuację; dokonywane przez niego reinterpretacje stawiają go z boku wydarzeń;
Katarzyna Moczulska
14