a) System neuronalny:
• Jedyny typ aktywatora, który jest zarówno konieczną, jak i wystarczającą przyczyną wzbudzania emocji;
• Generowanie emocji może być wyjaśniane w terminach aktywacji pewnych neurotransmiterów i struktur mózgowych obecne w organizmie człowieka substancje chemiczne mogą wpływać na przeżywane przez człowieka stany emocjonalne;
• Elektryczna stymulacja pewnych struktur neuronalnych może wywoływać różne reakcje emocjonalne, takie jak:
- reakcje somatyczno - motoryczne: ekspresja twarzy, zmiana postawy ciała;
- reakcje upośredniane przez AUN: zmiany aktywności serca, wielkości źrenic;
- reakcje typu aktywacyjnego: ospałość, ożywienie;
- zachowania instrumentalne: atak, ucieczka aby do nich doszło organizm musi wykorzystywać informacje ze świata zewnętrznego;
• Do mechanizmów aktywacji emocji zalicza się również temperaturę krwi opływającej mózg i następujące w wyniku tego procesy neurochemiczne np. przy napięciu różnych mięśni twarzy następuje modyfikacja ilości krwi wpływającej do mózgu, a w konsekwencji - jego temperatury. Zmiana temperatury mózgu uruchamia pewne procesy neurochemiczne, wywołujące subiektywne odczucia o charakterze emocjonalnym - ochładzanie -odczucie przyjemność, podwyższenie temperatury -odczucia awersywne;
b) System sensomotoryczny:
• W tym systemie emocje są aktywowane przez informacje eferentne lub czynnościowe;
• Procesy sensomotoryczne mające związek z generowaniem emocji:
- centralna aktywność eferentna;
- ekspresja twarzy;
- wygląd sylwetki;
- zachowania instrumentalne;
- napięcie mięśni;
• Swobodna ekspresja zewnętrznych sygnałów emocji intensyfikuje ją;
• Riskind: zgodność przeżywanych emocji z ich ekspresją na poziomie całego ciała zwiększa efektywność człowieka w radzeniu sobie z sytuacją stresową, a także optymalizuje jego funkcjonowanie w warunkach braku negatywnej stymulacji;
c) System motywacyjny (afektywny):
• Zawiera emocje i popędy fizjologiczne;
• Procesy sensoryczne będące częścią popędów (takie jak ból), mogą być aktywatorami emocji;
• Emocja może też generować inną emocję, z którą wcześniej została powiązana w procesie uczenia się;
• Reakcje ludzi na smaki: smak gorzki wywołuje ekspresję emocji obrzydzenia; smak słodki u niemowląt budzi reakcje zainteresowania i akceptacji;
Katarzyna Moczulska
5