Ekonomika turystyki R Łazarek (19)

Rozdział I

PODSTAWOWE KATEGORIE EKONOMICZNE W EKONOMICE TURYSTYKI

1. TURYSTYKA W HIERARCHII POTRZEB LUDZKICH

1.1. Klasyfikacja potrzeb ludzkich

Na ogół potrzebę ludzką określa się jako - wynikające ze stanu braku - pożądanie czegoś niezbędnego do zapewnienia warunków rozwoju i funkcjonowania człowieka. To pożądanie może dotyczyć przedmiotów materialnych, pewnych stanów emocjonalnych, wyników jakiegoś działania oraz określonych stosunków między ludźmi'.

W ekonomii potrzeby są traktowane jako potrzeby o charakterze konsumpcyjnym. Zaspokojenie tych potrzeb odbywa się bezpośrednio w akcie spożycia dóbr materialnych i usług. Mogą one być kupione na rynku, wykonane we własnym gospodarstwie domowym czy też otrzymane w ramach świadczeń.

Wraz z klasyfikacją potrzeb dokonuje się często ich hierarchizacji. Odzwierciedla ona znaczenie poszczególnych potrzeb dla człowieka^{1 2}. W literaturze znane są różne klasyfikacje potrzeb, powiązane z ich wartościowaniem, tj. z ustaleniem miejsca w hierarchii potrzeb: od podstawowych (fizjologicznych) do wyższego rzędu, czy też z ustaleniem pewnej kolejności.

W naukach społecznych została powszechnie przyjęta hierarchia potrzeb według klasyfikacji psychologa amerykańskiego A. H. Maslowa (zob. rys. 3). Przyjął on założenie, że potrzeba niższa w hierarchii (i jednocześnie ważniejsza) to ta, której całkowite lub przynajmniej częściowe zaspokojenie jest koniecznym warunkiem pojawienia się innej potrzeby, wyższej w hierarchii i o stosunkowo mniejszym znaczeniu dla człowieka³.jMaslow wyróżnił siedem grup potrzeb, od podstawowych (fizjologicznych) do najwyższych, takich jak potrzeba wiedzy i zrozumienia oraz potrzeba doznań estetycznych.

Według teorii Maslowa, w miarę psychologicznego rozwoju człowieka coraz to inne potrzeby decydują o ludzkim zachowaniu. Hierarchię potrzeb można przedstawić w formie piramidy. Im potrzeba znajduje się na wyższym piętrze, tym bardziej można ją uznać za potrzebę wyższego rzędu.

21

1

   St. Gajewski: Zachowanie się konsumenta a współczesny marketing, Łódź 1994, s. 24.

2

   Por. T. Żabińska: Zachowania turystyczne w gospodarstwach domowych, Katowice 1994, s. 38. ⁵ A. H. Maslow: Motivation and Personality, Harper and Row, New York 1954, s. 80.

3

W: St. Gajewski: op. cit., s. 36-37.