Ekonomika turystyki R Łazarek (99)

RoZDZIAt II

TURYSTYKA A WIELKOŚĆ I STRUKTURA KONSUMPCJI

1. POTRZEBY TURYSTYCZNE W HIERARCHII POTRZEB GOSPODARSTW DOMOWYCH

Gospodarstwo domowe stanowi podstawową komórkę społeczną, w której jest realizowana konsumpcja, rozumiana jako spożycie dóbr i usług w procesie bezpośredniego zaspokajania potrzeb ludzkich. W gospodarstwie domowym są podejmowane wszelkie decyzje dotyczące poziomu i struktury konsumpcji'. Od tych decyzji zależy także miejsce potrzeb turystycznych w hierarchii potrzeb w gospodarstwach domowych.

Miejsce potrzeb turystycznych w hierarchii potrzeb w gospodarstwie domowym oraz wielkość konsumpcji turystycznej zależą od takich czynników, jak roz-porządzalny dochód, płatny czas wolny od pracy oraz cały zespół czynników demograficznych. Dlatego ogólnie wszystkie te czynniki można podzielić na wielkość rozporządzanych dochodów osiąganych przez gospodarstwa domowe oraz na czynniki pozadochodowe, subiektywne i obiektywne.

Pojęcie „rozporządzalnego dochodu gospodarstwa domowego” oznacza wszystkie bieżące pieniężne i niepieniężne dochody tego gospodarstwa, pomniejszone o podatki od dochodów, spadków i darowizn oraz nieruchomości. Dochód rozporządzamy jest przeznaczany na wydatki konsumpcyjne, na pozostałe wydatki oraz na przyrost oszczędności^{1 2}.

Badania prowadzone w Polsce w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych wykazały, że potrzeby turystyczne zajmowały istotną pozycję w hierarchii celów działalności gospodarstw domowych. W 1978 r. wyjazdy turystyczne i wypoczynkowe osiągały ósme, a w 1987 r. siódme miejsce na liście celów badanych gospodarstw domowych. W 1978 r. i w 1987 r. w najwyższych grupach dochodowych potrzeby turystyczne zajmowały trzecie miejsce w hierarchii realizowanych celów i jedną z ostatnich pozycji w grupie osób o najniższych dochodach³.

Zarówno te badania, jak i wiele innych, prowadzonych w Polsce i w innych krajach, wykazywały silną korelację dodatnią między miejscem potrzeb turystycznych w hierarchii potrzeb gospodarstw domowych i rozporządzalnym dochodem.

101

M. Jedlińska, U. Szubert-Zarzeczny: Gospodarka turystyczna, Wrocław 1992, rozdział 2.2.: Gospodarstwo domowe jako podstawowy podmiot konsumpcji, s. 89 i nast.

GUS: Gospodarstwa domowe - wybrane elementy warunków życia ludności w 1995 r., Warszawa 1996, s. XII.

T. Żabińska: Zachowania turystyczne w gospodarstwach domowych, Katowice 1994, s. 81-82.