Ekonomika turystyki R Łazarek (26)

zaspokajania potrzeb ludzkich oraz tzw. dobra naturalne, np. powietrze, wody i lasy. Klasycy ekonomii nazywali takie dobra dobrami wolnymi, występującymi w ilościach nieograniczonych w stosunku do ludzkich potrzeb. Dobra te, w miarę rozwoju cywilizacji, uprzemysławiania i braku troski o ochronę natury, stają się stopniowo dobrami ograniczonymi. Widać to na przykładzie Polski, gdzie wieloletni brak troski o ochronę natury sprawił, że zanieczyszczenie wód jest tak duże, iż czyste wody w rzekach czy jeziorach należą do rzadkości.

Współczesna ekonomia uczy, że uwarunkowaniem działalności gospodarczej jest ograniczoność zasobów gospodarczych, z których ludzie korzystają (zarówno zasobów naturalnych, jak np. powietrze, woda czy lasy, jak i zasobów będących wytworem działalności ludzkiej). Ekonomika turystyki korzysta z podstawowych pojęć znanych w ekonomii, takich jak: dobra naturalne, dobra rzadkie, dobra substytucyjne i komplementarne, dobra niższego i wyższego rzędu.

W nauce o turystyce uznaje się, że pierwszym, który dokonał sprecyzowania oraz klasyfikacji dóbr i usług turystycznych, był włoski ekonomista, Michelle Tro-isi. Według niego wszystkie dobra, które skłaniają człowieka do oddalenia się z miejsca stałego zamieszkania w celu skorzystania z pożytków tych dóbr, można określić jako dobra turystyczne.

Na podstawie klasyfikacji M. Troisiego możemy podzielić wszystkie dobra i usługi turystyczne na trzy grupy¹.

•    Dobra naturalne, tj. takie jak: powietrze, klimat, konfiguracja terenu, krajobraz i inne, nazywane przez niego kapitałem turystycznym potencjalnym lub ukrytym.

•    Dobra stworzone przez człowieka, np. zabytki, kolekcje dzieł sztuki, kompleksy uzdrowiskowe itp., czyli dobra będące rezultatem działalności ludzi i w związku z tym związane z kosztami; wśród tych dóbr możemy wyróżnić tzw. dobra rzadkie, istniejące w ograniczonej ilości i nie wytwarzane obecnie, jak np. specjalne kolekcje dzieł sztuki, wyjątkowej wartości zabytki architektoniczne, zabytki dawnej kultury splecione z cudami natury, np. Petra w Jordanii.

Petra była stolicą starożytnych Nabatejczyków. Było to duże miasto otoczone górami, wykute w czerwonych skałach, właściwie nie do zdobycia. Do Petry wiodła długa wąska dróżka w wąwozie wśród pionowych ścian skalnych, wysokich na kilkadziesiąt i więcej metrów. W 312 r. p.n.e. syryjski król Antigonis I próbował podbić Petrę. Biblijne źródło mówi o królu Aretasie I (170 r. p.n.e.). Dwa wieki panowali tam Rzymianie. Ruiny zostały odkryte przez Szwajcara, J. L. Burkhardta. Zachowa! się skarbiec, słynny zespół grobowców i świątyń wykutych w stromych zboczach skalnych, bogato ukształtowane fasady. Z okresu rzymskiego pozostały resztki ulic, forum, ruiny domów, dwa teatry, świątynie i inne pozostałości. Petra jest zaliczona do największych cudów świata¹².

28

1

   M. Troisi: Ekonomiczna teoria turystyki i renty turystycznej, w: „Materiały i Dokumenty AWF”, Warszawa 1966, s. 23-32.

¹²    Na podstawie osobistego pobytu autora.