Problemy ekonomiczne turystyki zaczęły występować wyraźnie z końcem XIX wieku i przed I wojną światową. W pierwszych latach okresu międzywojennego minister przemysłu i handlu Francji wypowiedział znamienne zdanie o gospodarczym znaczeniu turystyki: „Zawsze myślałem i często powtarzałem, że turystyka była już i stać się powinna jednym z największych przemysłów narodowych; jednym z tych, który najskuteczniej pracuje nad utrzymaniem naszej waluty, nad jej poprawą, a w przyszłości nad stabilizacją naszego franka”1. W Polsce po I wojnie światowej szczególne znaczenie z tego punktu widzenia miały ustalenia zawarte w Sprawozdaniu Komisji Międzyministerialnej do Zbadania Zagadnień Turystyki, powołanej w 1928 r. z inicjatywy ministra skarbu2.
Ekonomiczne efekty turystyki, zwłaszcza zagranicznej, sprawiły, że jej rozwój zaczynał się stawać przedmiotem zainteresowania rządów rozmaitych państw. Turystyka zresztą nie była pod tym względem szczególnym wyjątkiem. Był to okres, kiedy państwo coraz silniej i w rozmaitych formach zaczęło ingerować w życie gospodarcze, a przedmiotem tej ingerencji stały się głównie międzynarodowe stosunki gospodarcze. Zjawisko to znalazło wyraźne odbicie w programie obrad I Międzynarodowej Konferencji poświęconej badaniom nad państwem i życiem gospodarczym, zorganizowanej pod egidą Ligi Narodów w Mediolanie w maju 1932 r. Jeszcze wyraźniej wystąpiło ono na II Konferencji na ten temat, która odbyła się w Londynie w 1933 r. Podkreślano tam m.in., źc „Jesteśmy świadkami stałego wzrostu wpływu państwa na życie gospodarcze” oraz że „Problem eksportu staje się stopniowo problemem narodowym”3.
W Europie i na świecie głośnym echem odbiła się zorganizowana w tym samym czasie w Nicei Europejska Konferencja w sprawie Korzyści Ekonomicznych z Tuiystyki. Sam fakt jej zorganizowania świadczył, iż problemy turystyki zaczęły się wyodrębniać wśród innych zagadnień gospodarczych, a udział czynników rządowych wskazywał na wzrost zainteresowania państw problemami aktywizacji turystyki. W wielu krajach działacze gospodarczy domagali się traktowania tury-
7
Sprawozdanie Komisji Międzyministerialnej do Zbadania Zagadnień Turystyki 1928-1931, Warszawa 1931, s. 4.
Ibidem.
E. Lipiński: Wypowiedź w: L’Etat et la vie economique. Deuxieme Conference d’Etudes, Lon-dres, Mai-Juin 1933. Institut International de Cooperation Intellectuellc. Societe des Nations, Paris 1934, s. 228.