FunkcjonowanieRynku R1268 369

grożenia wzrostu wolnych zdolności wytwórczych w miarę wchodzenia nowych sprzedawców na rynek. Działaniom tym towarzyszy dążenie do zwiększania bariery kosztow^?o-cenowej. Sprzedawcy działający na rynku w fazie jego dojrzałości wykazują bowiem skłonność do obniżania poziomu cen jako instrumentu osłabiania spadku tempa przyrostu popytu oraz tempa wzrostu wolnych zdolności wytwórczych.

Rosnącym barierom wejścia na rynek w fazie jego dojrzałości towarzyszą rosnące bariery wyjścia, które nabierają znaczenia jako czynnik kształtujący poziom mobilności sprzedawców w tej fazie.

Spadek poziomu mobilności podmiotów rynku może się nasilać wraz z procesem wkraczania rynku w fazę depresji (faza IV). Faza ta nie stwarza sprzedawcom motywacji do wchodzenia na rynek. O poziomie mobilności sprzedawców' w tej fazie decydują więc przede wszystkim procesy wychodzenia z rynku. Procesom tym towarzyszą:

—    silne motywacje wyjścia z rynku,

—    wysokie bariery wyjścia z rynku.

Działaniom sprzedawców w tej fazie towarzyszy nie mający koniunkturalnego charakteru spadek wielkości popytu oraz narastająca wśród nich skłonność do wycofywania się z rynku (segmentu rynku), połączona z dążeniem do minimalizowania kosztów wyjścia.

Otoczenie rynkowe w fazie depresji ulega ograniczeniu i nie zapewnia potencjalnemu sprzedawcy możliwości osiągania pożądanych efektów, przewyższających koszty wejścia na rynek. Bezwzględny spadek popytu uniemożliwia sprzedawcy przezwyciężanie wszystkich podstawowych barier wejścia na rynek. Fazie depresji towarzyszy więc nie tylko brak motywacji skłaniających sprzedawców do wejścia na rynek, lecz także wysokie bariery.

Wysokie bariery wyjścia z rynku znajdującego się w fazie depresji wynikają przede wszystkim z dużej utraty wartości zasobów, którymi dysponują sprzedawcy. Spadek popytu na produkty staje się bowiem źródłem spadku popytu na zasoby. Koszty wyjścia sprzedawcy z rynku są tym większe, im mniejszy jest stopień zamortyzowania tych zasobów oraz im niższy jest poziom ceny, którą potencjalni nabywcy oferują za te zasoby. Wycofywanie się sprzedawców z rynku, mimo wysokich kosztów, jest podstawowym czynnikiem kształtującym zjawisko mobilności podmiotów rynku w fazie jego depresji.

r

INTERWENCJONIZM PAŃSTWA NA RYNKU

1. Podstawy interwencjonizmu

Rynek nie funkcjonuje w sposób autonomiczny, lecz jest poddawany regulacyjnemu oddziaływaniu państwa. Państwo, pełniąc regulacyjne funkcje wobec rynku, występuje jako podmiot interwencjonizmu, rynek jest natomiast przedmiotem interwencjonizmu. Między podmiotem a przedmiotem interwencjonizmu zachodzą wzajemne zależności. Od zachowania się rynku jako przedmiotu interwencjonizmu zależy postępowanie państwa. Z kolei postępowanie państwa jako podmiotu interwencjonizmu wpływa na zachowanie się podmiotów i elementów rynku. Podmioty rynku pod wpływem interwencjonizmu państwa postępują inaczej, niż gdyby pozostawały wyłącznie pod wpływem oddziaływania stosunków rynkowych.

Interwencjonizm państwa na rynku nie jest jednoznacznie określony. Jego cele, zakres, formy, instrumenty itd. mogą być przedmiotem celowego wyboru. Podstawą tego wyboru są zarówno teoretyczne koncepcje interwencjonizmu państwa na rynku, jak i praktyczne konstrukcje polityki gospodarczej, której elementem mogą być mniej lub bardziej rozwinięte przedsięwzięcia interwencyjne państwa.

Wśród teoretycznych koncepcji interwencjonizmu państwa na rynku podstawowe znaczenie mają:

—    koncepcje liberalne lub neoliberalne,

—    koncepcje etatystyczne.

Koncepcje liberalne odzwierciedlają takie nurty teoretyczne oraz takie konstrukcje polityki gospodarczej, które przewidują i uzasad-

369