Pojęcie i funkcje turystyki
czy ów wzrost będzie wprost proporcjonalny do liczby przybyłych turystów, czy też wystąpią inne zależności (np. wzrost przestępczości będzie większy)? Czy pod wpływem ruchu turystycznego, oprócz dynamiki zmienia się także struktura dokonywanych przestępstw? Niestety na te z pozoru proste pytania nie jesteśmy w stanie dać jednoznacznej odpowiedzi.
Badania przeprowadzone w 1991 roku w Krakowie, wykazały że zarówno wśród ofiar, jak i sprawców przestępstw nierzadko byli turyści. W tym ostatnim przypadku należy jednak wprowadzić wyraźne rozróżnienie na przestępstwa dokonane bez wcześniejszego zaplanowania oraz wyjazdy podejmowane z zamiarem dokonania czynów zabronionych przez prawo, w których turystyka pełni jedynie rolę parawanu zasłaniającego faktyczne motywy i cele przestępcy. Wśród różnorodnych klasyfikacji i typologii motywów uprawiania turystyki nie ma bowiem takich, które wskazywałyby na chęć popełnienia przestępstwa, jako główny motyw wyjazdu turystycznego. Osoba opuszczająca swoje miejsce zamieszkania w celu popełnienia przestępstwa nie jest turystą, lecz podróżującym potencjalnym (lub faktycznym) przestępcą. W praktyce jednak dosyć trudno rozróżnić prawdziwe motywy od motywów będących jedynie deklaracjami turystycznego charakteru wyjazdu (lub przyjazdu). Jednak wspomniane badania wykazały, że również tzw. „prawdziwi" turyści dokonują'czynów sprzecznych z prawem. Dotyczyć one mogą zarówno przestępstw pospolitych (np. kradzieże, rozboje), jak i przypadkowych (np. przestępstwa drogowe). Jest jednak grupa przestępstw, które szczególnie blisko związane są z turystyką (np. przemyt dzieł sztuki, przestępstwa celne, dewizowe, nielegalny handel, fałszerstwa dokumentów, kradzieże hotelowe itp.) Turystyka często jest także źródłem pewnych patologii społecznych, takich jak: prostytucja, narkomania, włóczęgostwo itp.
Turystyka — od wieków kojarzona z przygodą — już ze swej istoty stwarza wiele okazji do czynów zabronionych przez prawo. Wśród głównych przyczyn zwiększonej skłonności turystów do zachowań innych niż zazwyczaj (w tym także patologicznych) należy wymienić tymczasowość pobytu oraz anonimowość w obcym środowisku. Jednak znacznie częściej turyści są ofiarami przestępstw. Sytuacja, w której po jednej stronie mamy turystę, najczęściej dysponującego gotówką oraz wieloma cennymi dobrami, który cały swój czas przeznacza na
68