17596 str@ Dysfunkcje

Pojęcie i funkcje turystyki

Dysfunkcje

Niestety turystyka stwarza także pewne niebezpieczeństwa w procesie wychowania. Zdarza się bowiem, że jedna z podstawowych wartości turystyki, jaką jest wolność, wykracza w czasie wyjazdów poza ramy ogólnie respektowane. Może wówczas dojść do lekceważenia norm współżycia społecznego oraz zachowań patologicznych. Dotyczy to zwłaszcza ludzi młodych. Turystyka często bywa traktowana przez nich, jako okazja do wyrwania się spod kontroli rodziców. Wśród młodzieży już dawno upowszechnił się stereotyp wycieczek, połączonych z piciem alkoholu. Obecnie coraz częściej sięga się po narkotyki. Z turystyką łączona jest także postawa niechęci i lekceważenia wobec ludności terenów odwiedzanych. Opaczne rozumienie wolności w czasie wyjazdów oraz relatywizm w sferze etyki, powodują że niektórzy turyści czują się zwolnieni od obowiązku przestrzegania norm moralnych, lokalnych zwyczajów oraz szacunku do wartości, które dla mieszkańców mają szczególne znaczenie. Widać to na przykładzie turystów wchodzących „w półnegliżu" do świątyni buddyjskiej, w butach do meczetu, czy z papierosem w ustach do kaplicy na Jasnej Górze. Świątynie te dla nich są jedynie atrakcją turystyczną i nie zawsze chcą oni zrozumieć, że powinni zachowywać się w sposób właściwy dla danego miejsca.

Na ciekawy i rzadko poruszany, psychologiczny aspekt przebiegu oraz skutków procesu zetknięcia się turystów z ludnością terenów recepcyjnych zwrócił uwagę A. Furnbaal⁵. Zainteresował się on kwestią tzw. „szoku kulturowego związanego z uprawianiem turystyki". Jego zdaniem, w czasie wyjazdu i pobytu w danej miejscowości, turysta odczuwa lęk, wynikający między innymi z poczucia utraty swojego statusu społecznego w nowym środowisku, napięcia psychicznego spowodowanego obawą o sposób przyjęcia przez miejscowych oraz ogólnej bezradności i zagubienia w obcym miejscu. Lęk ten wynika także z trudności w kontaktach i porozumieniu się z gospodarzami, odmiennych systemów wartości, innych obyczajów, stylu życia, itp. Autor zwraca uwagę, że negatywne i przykre przeżycia obserwuje się również w reakcjach gospodarzy na doświadczenia wyniesione z obcowania z turystami. Dotyczy to szczególnie niewielkich społeczności żyjących

45 Furnhan A., Tourism and Culture Shock, w: Annals of Tourism Research Nr 1 Vol. 11 The Social Psychology of Tourism. Guest Editor: F. Stringer, J. Jaffari and Pergamon Press Ltd, 1984. Por. Ostrowski P.W., Numer specjalny „Annals of Tourism Research" The Social Psychology of Tourism, w: Problemy Turystyki Nr 3/4, Instytut Turystyki, Warszawa 1986, s. 125-135.

40