Pojęcie i funkcje turystyki
O wychowawczych funkcjach turystyki możemy mówić w zasadzie w odniesieniu do każdego etapu życia człowieka. Jednak bez wątpienia największy wpływ turystyki na wychowanie i osobowość dotyczy ludzi młodych. Możliwości jej oddziaływania są wtedy niezwykle szerokie. Dzięki turystyce wchodzimy przecież w bezpośredni kontakt z przyrodą i kulturą odwiedzanych terenów co powoduje, że oddziaływanie wychowawcze obserwowanych rzeczy i zjawisk nabiera szczególnego charakteru. Turystyka kształtuje emocje i uczucia, dostarcza niezapomnianych przeżyć, uwrażliwia na piękno, uczy tolerancji wobec odmiennych poglądów oraz w ogóle szacunku do tego co różni ludzi,
Z wychowawczego punktu widzenia, najcenniejszy jest jednak kontakt z ludźmi. Każdy z nas doświadczył pewnie niejednokrotnie tego, jak silnie łączą wspólne przeżycia, wspólnie spędzone wakacje, górskie wędrówki, itp. W czasie takich wyjazdów mamy możliwość zaobserwowania tego, czego nie widzimy na co dzień. Zdarza się, że turystyka pozwala niektórym osobom, które wcześniej były niedoceniane, na odnalezienie swojego miejsce w grupie rówieśniczej (np. jako znakomity organizator, wytrawny piechur, „ktoś kto dobrze gra na gitarze", czy też jako tzw. „dusza towarzystwa"). W czasie imprez turystycznych często dochodzi do powstawania nowego systemu zależności społecznych. Jednym z nich jest zjawisko „odwrócenia piramidy społecznej", kiedy to — na przykład z racji większych umiejętności turystycznych — wyższą pozycję w grupie uzyskuje nie dyrektor, lecz jego podwładny, nie profesor, lecz jego uczeń. Zdarza się, że nieformalne więzi powstałe w okresie wakacji, nie tracą całkowicie na znaczeniu nawet po powrocie do codziennego rytmu życia.
Turystyka może być lekcją odpowiedzialności za siebie i za innych. Potrzeba akceptacji mobilizuje do pracy nad samym sobą. Turystyka stwarza wiele okazji do sprawdzenia się, pokonania trudności, uczy adaptacji do nowych warunków i okoliczności. Jest to bardzo ważne wobec dynamiki przemian jakie dokonują się współcześnie. Wychowawcze zadania i możliwości turystyki wykraczają poza tradycyjne środowisko wychowawcze. Obok podstawowych środowisk (szkolnego i rodzinnego), do procesu wychowawczego, z doskonałym skutkiem, włączane są pewne instytucje turystyczne — klub turystyczny, muzeum, schronisko itd. K. Przecławski zwraca uwagę
38