57536 strf c d

' Pojęcie i funkcje turystyki

urabiania mentalności ludzi biorących udział w ich imprezach oraz kontroli nad wszelkimi formami działalności w czasie wolnym. Najczęściej organizowano 12 dniowe pobyty za symboliczną opłatą (19 marek) w olbrzymich ośrodkach nadmorskich (np. w Rugii), które jednorazowo mogły przyjąć 50-60 tysięcy uczestników. Programy nastawione były na kształtowanie sprawności fizycznej oraz osobowości (odpowiedzialności, odwagi, bojowości). Specjalnością tej organizacji były także tanie wycieczki morskie odbywane na specjalnie do tego celu budowanych statkach, w czasie których w różny sposób propagowano idee narodowego socjalizmu.

Turystyka była wykorzystywana także przez różne międzywojenne organizacje robotnicze, w tym zwłaszcza propagujące ideologię komunistyczną. Działalność turystyczna, za pomocą której chciały one przyciągnąć zwolenników, także charakteryzowała się wyraźną orientacją polityczną i klasową. Znajdowało to wyraz między innymi w nadrzędnej zasadzie, według której organizacja czasu wolnego miała być „dziełem" samych robotników. Czas wolny oraz możliwości i sposoby jego wykorzystania, traktowano jako element i instrument walki klasowej. Miał on służyć tzw. „robotniczej sprawie".

Wykorzystywanie turystyki do celów ideologicznych i walki politycznej itp. miało miejsce także po II wojnie światowej. Szczególnie dotyczy to nowo powstałych krajów socjalistycznych, w których powszechnym zjawiskiem było stosowanie różnych uznaniowych preferencji przy przyznawaniu tzw. socjalnych świadczeń turystycznych. System ten obejmował zarówno organizatorów (w formie dotacji do działalności), jak i uczestników turystyki (w formie bezpośrednich dofinansowań). W krajach socjalistycznych władze nie skrywały niechęci do turystyki zagranicznej (zwłaszcza do krajów kapitalistycznych), której rozwój na różne sposoby starały się ograniczać. Polityczne funkcje turystyki widoczne były także treściach programowych realizowanych w trakcie imprez turystycznych. Czasami przybierały one wręcz karykaturalny charakter. Na przykład w 1977 i 1978 roku Wydział Pracy Ideowo — Wychowawczej i Wydział Organizacji Społecznych Sportu i Turystyki KC PZPR wydał broszury: „Wskazówki dotyczące pracy ideowo-wychowawczej na koloniach i obozach młodzieżowych" (KiW, Warszawa, 1977) oraz „Tezy do pracy szkoleniowo-wychowawczej na koloniach i obozach