ekonomika (121)

Rodzaje konkurencji

Rodzaje konkurencji

Krytemu®

modriu konkurów

Kryterium	Kryterium
| u kresu występowania	skutków

konkurencja

wewnąlrztjalęziowa

konkurencja

międzygalęziowa

konkurencja

uczciwa

konkurencja

nieuczciwa

(rujnująca)

konkurencja

międzynarodowa

■1konkurencja dotkontbj

I konkurenoa iwdaduMb

Ilrekrenji monopolńlyana

(konkurencja oligopolislycmo

(konkurencja globalna

tj monopol

Ry*. 8.1. Rodzaje konkurencji 2rtdk> opnoowarat własne.

O konkurencji doskonalej na rynku transportowym można mówić, gdy 34

spełnione następujące warunki:

•    na rynku funkcjonuje bardzo duża liczba firm mających w nim niewidki udział

•    firmy wytwarzają usługi względnie standardowe lub jednorodne;

•    żadna pojedyncza firma nie ma możliwości wpływania na cenę sprzedawanych usług a cena jednakowa dla wszystkich wyznaczana jest przez rynek;

•    liczba przewoźników jest tak duża, że każdy ma swobodę w świadczeniu i nabywaniu usług po aktualnej cenie;

•    na rynku istnieje pełna swoboda wejścia i wyjścia.

W konkurencji doskonalej przedsiębiorstwo może sprzedać każdą ilość towaru (rys. 82) po cenie P, ustalonej przez rynek. Firma nie może podwyższyć ceny, ponieważ nikt nie kupowałby produktów oferowanych przez c*na (P) tę firmę, jeżeli takie same produkty po cenie rynkowej sprzedają inni. Z kolei obniżanie ceny i tak nie miałoby wpływu na wielkość sprzedaży, a co więcej - byłoby działaniem bezsensownym, jeżeli wszystkie wyprodukowane dobra czy usługi można sprzedać po wyż- _Rył    Wykres popytu w konkurencji doskonalej

szej cenie rynkowej. Z tego po- źródło: opracowanie własne.

wodu w konkurencji doskonalej wykręt krzywej popytu w zależności od ceny i ilości oferowanego towaru ma postać proste) równoległej do osi poziomej.

Konkurencja niedoskonała ma miejsce wówczas, gdy pojedynczy sprzedawca jest na tyle duży, że może wywierać wpływ na cenę rynkową poprzez zmiany wielkości podaży. Przykładowo, ograniczenie wielkości podaży przez producenta prowadzi do podwyższenia cen. Konkurencja niedoskonała obejmuje dwie struktury rynkowe: konkurencję monopolistyczną i oligopolistyczną. Czasami można spotkać się z zaliczeniem do konkurencji niedoskonałej również monopolu.

Cena(P)

Rys. U. Wykres popytu w konkurencji monopolistycznej

Źródło: opracowanie własne

Konkurencja monopolistyczna jest najbardziej zbliżona do doskonałej konkurencji ze względu na dużą liczbę producentów, którzy mają małe udziały w tynku oraz swobodę wejścia i wyjścia. Oferowane na rynku produkty są tego samego typu (np. usługa transportowa), ale nie są jednorodne. Mają swoiste, indywidualne cechy, co pozwala producentom odrębnie ustalać ceny. Każda firma, do pewnego stopnia, może wpływać na wielkość swego udziału w rynku, zmieniając stosunek własnych cen do cen konkurentów, ale możliwość ta jest ograniczona, gdyż na rynku istnieją substytuty, które mają podobne właściwości i mogą służyć zaspokojeniu tej samej potrzeby (np. transport samochodowy — transport kolejowy). Przedsiębiorstwa wytwarzają produkty, które w opinii nabywców są bardzo podobne do siebie, ale nie identyczne. Ponieważ każdy nabywca ma określone preferencje w stosunku do towarów oferowanych przez różnych producentów, będzie on akceptować odmienne ceny dla podobnych wyrobów wytwarzanych przez różnych producentów. Zbliża to sytuację producenta danego dobra do pozycji monopolisty, gdyż w odniesieniu do konkretnego produktu, wyraźnie odróżnianego od produktów innych oferentów, jest on jedynym jego dostawcą. Produkty innych wytwórców są na tyle blisko substytucyjne, że stanowią realną konkurencję dla danego wyrobu. Konkurencja monopolistyczna jest zatem strukturą pośrednią między konkurencją doskonałą a monopolem. Konkurencja może mieć charakter cenowy, ale przeważa konkurencja po-zacenowa. Firmy konkurują takimi instrumentami, jak: jakość, reklama, promocja, czy znak firmowy. Wejście na rynek jest tutaj trudniejsze niż w modelu konkurencji doskonałej, po nie-