ekonomika (187)

372

Przyjmując, te inwestycja będzie amortyzowani metodę liniową, można wyliczy¹ wertołć Średnią inwestycji, sumując wartość początkową i końcową inwestycji i dzieląc przez 2. W innym przypadku (gdy majątek trwały jest amortyzowany degresywnie lub progresywnie) obliczamy średnią arytmetyczną, sumując zaktualizowane wartości inwestycji dla każdego roku i dzieląc przez liczbę łat*"¹.

Przeciętne stopy zwrotu są liczone dla całego okresu użytkowania inwestycji i biorą pod uwagę przeciętny zysk roczny w tym okresie. Można również liczyć stopę zwrotu dla każdego roku osobno i na takim założeniu opiera się stopa zwrotu nakładów inwestycyjnych (return on umettment — ROI):

wmkmmmańmf

ROI P?ki'i *• ^r -——-

mmrtośf wmntyrji początkowych

Jeżeli wskaźnik ROI miałby być podstawą podjęcia decyzji inwestycyjnej, to pojawia się problem, czy wybrać do porównań różnych projektów jeden reprezentatywny okres, w którym opłacalność byłaby oceniana, czy też porównywać wartości ROI dla każdego roku***.

Proste stopy zwrotu nie pozwalają dokładnie oszacować, jakie będą korzyści z wyboru konkretnego projektu inwestycyjnego, ponieważ nie uwzględniają zmiennej wartości pieniądza w czasie. Umożliwiają one ocenę uproszczoną projektów we wstępnej faw rozpoznania i porównania opłacalności kilku projektów, z których następnie wybiera się najbardziej opłacalny. Można je również zastosować w przypadku przedsięwzięć o krótkim okresie realizacji i eksploatacji, gdy różne rozłożenie w czasie nakładów i efektów nie wpływa w decydujący sposób na ocenę opłacalności tej inwestycji lub gdy skala inwestycji jest niewielka.

Oprócz stóp zwrotu do prostych wskaźników zalicza się czas zwrotu (poy-back period — PP) poniesionych nakładów inwestycyjnych. Jego zadaniem jest wyznaczenie okresu, po którego upływie poniesione nakłady inwestycyjne zostaną zrównoważone skumulowanymi dochodami netto (dochody netto oznaczają zysk + amortyzację). Wskaźnik ten wynika bezpośrednio z oczekiwań inwestorów, którzy podejmując decyzję o inwestycji, zakładają zwrot tej inwestycji w określonym czasie. Obliczanie okresu zwrotu znajduje zastosowanie jako metoda selekcji projektów inwestycyjnych, zwłaszcza w warunkach zwiększonego ryzyka.

Metody dyskontowe oceny opłacalności inwestycji ujmują kompleksowo czynnik czasu i nieregularny rozkład wpływów i wydatków związanych z przy-

⁴⁰ W Rogowski:    Bezwzględny rachunek efektywności przedsięwzięć inwestycyjnych. SGH.

http-y/akson sgh-waw.pl/—akazuk/zajecia/efektywnosc%20inwcstycji/bezwzgledny%20rachu-nek%20opla< ■lirnsi i%20.pdf z 27.08.2005.

•Mu

optowaniem, realizacją i eksploatacją inwestycji. Uwzględnienie czynnika czasu pfiy badaniu opłacalności inwestycji jest bardzo ważne, co wynika ze zmiennej „-jrtości pieniądza w czasie. Utrata wartości przez pieniądz jest spowodowana jfrńi oraz kosztem kapitału. Na pytanie, czy ktoś wolałby otrzymać pewną ^„•olę pieniędzy dzisiaj, czy za rok lub kilka lat, każdy odpowiedziałby, chociażby intuicyjnie, że dzisiaj. To samo dotyczy przedsięwzięć inwestycyjnych. Otrzymując środki pieniężne wcześniej, można je zainwestować i uzyskać dodatkowe dochody (np. odsetki od lokat bankowych). Ponadto perspektywa ptizymania pieniędzy w przyszłości stwarza pewne ryzyko, że z jakiejś przyczy-_nv pieniądze te przepadną lub wpłyną w mniejszej ilości niż spodziewana. Dla-ifgo też zarówno przyszłe przychody, jak i wydatki mają dla inwestora mniejsze giaczenie. Im później nastąpią wydarzenia powodujące przepływy pieniężne, tym mniejszą mają wartość. W przypadku długoterminowych inwestycji wydatki przychody występują w różnych latach i nie mogą być ze sobą bezpośrednio porównywane, ponieważ wartość pieniądza w czasie jest zmienna. Dlatego do jpalizy opłacalności inwestycji niezbędne jest narzędzie, pozwalające na przeh-ganie wartości pieniężnych, występujących w różnych latach, na wartość pieniądza w jednym punkcie czasowym. Czynnik czasu w rachunku opłacalności inwestycji uwzględnia się za pośrednictwem stopy dyskontowej^{1 25}. Współczynnik dyskonta liczy się następująco:

1

(1 + r)^a

d =

gp

i - współczynnik dyskonta,

t - stopa dyskonta wyrażona ułamkiem dziesiętnym (np. 5% to 0,05), n - liczba okresów (lat).

Wartość stopy dyskontowej przyjmowana jest na poziomie oczekiwanej przez inwestora stopy zwrotu. Określenie wysokości stopy zwrotu wynika więc z preferencji inwestora co do minimalnej opłacalności inwestycji, a nie z inflacji W przypadku inwestycji w infrastrukturę transportu zwykle nie ma zbyt wysokich oczekiwań odnośnie do efektywności, ale chcąc zachęcić do inwestowania kapitał prywatny lub skorzystać ze środków banków, trzeba wykazać opłacalność takiej inwestycji. Według zaleceń Komisji Europejskiej na lata 2000-2006 stopa dyskontowa powinna być przyjmowana na poziomie około 6%.

Dyskontowaniem nazywa się proces przeliczania przyszłych przepływów pieniężnych na wartość w chwili obecnej, przy użyciu stopy dyskonta. Celem dyskontowania jest określenie obecnej wartości pewnej sumy pieniędzy, które mamy otrzymać w przyszłości. Gdy chcemy obliczyć, ile będzie dzisiaj (czyli

1

M. Strzeszewski: Analiza opłacalności inwestycji. Politechnika Warszawska http//wwwxenUunv

2

witdzy.edu.pl/cw/index.php?sm=108&ca=284&al=ddl z 27.08.2005