HISTGosp14

miejscowych zasobów bawełny. Rodezja i Egipt to kolejne kraje gdzie kwitło włókiennictwo. Rozwinęły się też niektóre dziedziny przemysłu ciężkiego: stal, energetyka. Zmiany w systemie finansowym i kredytowym na tle relacji państwa a ich kolonie. Na części kolonii istniał ciężar utrzymania armii alianckich. Rozchody te traktowano jednak jako udzielone pożyczki.

Azja- część południowo- wschodnia znalazła się pod okupacją japońską. W większości jak Laosie, Wietnamie, Kambodży, Birmie, Malajach i Filipinach okupant prowadził politykę całkowicie rabunkową względem gospodarki. Przymusowe dostawy żywności do Japonii. Japończycy wygrywając antybrytyjskie nastroje ogłosili niepodległość Birmy pod portektoratem japońskim

Kraje Ameryki Łacińskiej zwiększenie możliwości eksportowych (dzięki wojnie) surowców i żywności. Podwyżka cen dla towarów eksportowanych- zyski dla państw Ameryki Ł. Dzięki temu dopływ złota i dewiz z zagranicy. Zwiększenie produkcji np. bawełny, wzrost wydobycia surowców mineralnych: miedzi, cyny, woframu. Kłopoty z importem towarów wynikający z zaangażowania krajów uprzemysłowionych w produkcję na rzecz wojny. Budowa nowych przedsiębiorstw (powolna), forsowna eksploatacja parku maszynowego, deficyt opału.

Straty i zniszczenia wojenne: Wynikały z ogromnej skali działań wojennych i metod-bombardowania, ataki zaplecza itd. Ludobójcza polityka państw faszystowskich względem ludności. Ogólnie straty ludnościowe szacuje się na 50 min osób z czego: ZSRR- 20 min (7,5 min na frontach), Polska- 6 min (ok. 11%) Chiny 2,2 min- tylko front, Jugosławia 1,7 min, Anglia 0,6 min, Francja 0,5 min, USA 03 min, Niemcy 10 min Czechosłowacja 0,3 min. Materialnie: 1380 mld dolarów. Straty ZSRR wynosiły 128 mld dolarów, Polski 30 mld dolarów, Jugosławii 12 mld. Z krajów pozaeuropejskich najbardziej zdewastowane były Chiny . Europa poważny uszczerbek sił ekonomicznych i demograficznych. USA znów jako potęga ekonomiczna i polityczna

Po II wojnie w krajach demokracji ludowej doszło do zjednoczenia ruchu robotniczego a tym samym doprowadziło do zespalania się mas chłopskich z rewolucyjnym ruchem robotniczym- to dawało większą siłę przebicia do przeprowadzenia zmian. Był to sojusz polityczny i klasowy. Doszło do wyeliminowania z życia politycznego ugrupowań prawicowych i rozszerzenia zakresu demokracji socjalistycznej

Aparat państwowy w ustroju socjalistycznym. Państwo było polityczną organizacją panowania klasowego. Musiało dla realizacji zadań utworzyć własny aparat państwowy składający się z różnorodnych instytucji zorganizowanych dla realizacji wszystkich funkcji wypływających z panowania klasowego. Aparat państwowy powołuje do życia każda klasa panująca do realizacji interesów społecznie użytecznych. Zasady funkcjonowania aparatu państwowego: zasada zwierzchnictwa mas pracujących- jest on instrumentem ludowładztwa, zasada jednolitej struktury organizacyjnej poszczególnych organów władzy oraz innych organów państwowych: to gwarantuje spójność organizacyjną i sprawność realizacji określonych zadań. Organa działalności państwa dzielimy na władzy państwowej, administracji państwowej, kontroli państwowej, wymiaru sprawiedliwości (sądownictwo), przestrzegania prawa (prokuratura). W skład aparatu państwowego nie zalicza się partii politycznych, związków zawodowych, organizacji młodzieżowych, organizacji społecznych, innych zrzeszeń społecznych.

Organy władzy- najważniejsze mają bezpośrednie uprawnienia władcze tj. kompetencje w dziedzinie wiążących decyzji dla innych organów. Mają także charakter przedstawicielski, pochodzą z wyborów równych, bezpośrednich, powszechnych przeprowadzonych w tajnym glosowaniu, niezawisłość i niezależność. 2 charakterystyczne organa władzy- naczelne i terenowe (gdy nie federacyjny system). Jeśli to federacja wówczas powoływana jest Rada Najwyższa- 2 izby Rada Związkowa i Najwyższa. Generalnie funkcjonują parlamenty ale tego rodzaju parlamentaryzm jest odmienny od burżuazyjnego.

Administracja państwowa wykonuje zadania o charakterze zarządzająco-wykonawczym: czuwanie nad bezpieczeństwem publicznym i porządkiem publicznym, gospodarką narodową, ochroną zdrowia, kulturą, oświatą.

terytorialna- lokalne

Kontrola państwowa- konstytucyjna, parlamentarna, rządowa

Po wygranej wyborów przez Partię Pracy nastąpiła nacjonalizacja przemysłu żelaznego, zniesiono racjonowanie żywności (1954)

Francja - częste zmiany rządów, brak stabilności ekonomicznej. W ramach planu Marshalla w 1948 Francja uzyskała znaczne kredyty. Szukano też sposobów by zabezpieczyć się przed wpływami ZSRR i Niemiec, będącymi pod kuratelą USA. Podobnie jak Anglia problemy z dekolonizacją

Włochy- po wojnie wybuchały strajki zarobkowe, próby prywatyzowania ziemi przez grupy chłopów, współpraca socjalistów i komunistów dążących do nacjonalizacji zakładów przemysłowych i handlu oraz podjęcia współpracy z ZSRR i krajami demokracji ludowej. Odmiennie chadecy szukali pomocy w USA i występowali w obronie własności prywatnej. W 1947 reorientacja polityczna z Saragatem na czele. Uchwalenie konstytucji z rządem parlamentarno-gabinetowym, reformy społeczne.

Lata 60-te przyniosły dalszy wzrost potęgi gospodarczej USA, przy spadku znaczenia gospodarczego Europy (ok. 30 % w skali światowej)

Współpraca Anglii i USA- powstanie EWG, które szczyt popularności miało w latach 70-tych. Szczególnie ważne w dobie kryzysu energetyczno- paliwowego i finansowego lat 1973-1974. Ropa naftowa będąca wówczas głównym nośnikiem energii, wypierała stopniowo węgiel. Rozwój napędów spalinowych, do 1960 r kraje arabskie nie miały wpływu na cenę ropy- ustalały ją koncerny. Gdy w 1960 spotkali się przedstawiciele Arabii Saudyjskiej, Kuwejtu, Iraku, Iranu powołali OPEC czyli organizację krajów eksportujących ropę. Do nich przyłączyły się następnie Katar, Indonezja, Libia, Ekwador, Gabon, Zjednoczone Emiraty Arabskie. W ich planie było zmniejszenie wydobycia ropy by nie dopuścić do obniżki jej cen. Jednocześnie pozostałe kraje- eksporterzy powołali OAPEC. Powstały trudności eksportowe związane z relacjami Arabów i USA. Ponieważ wymiana kursowa wypadała niekorzystnie dla dolara poniesiono straty. Ci którzy w markach zysk

1.    Wojnarski Dariusz, Powszechna historia gospodarcza.

Warszawa 2004.

2.    Maciejewski Marek, Powszechne dzieje gospodarcze od końca XV do 1939 r,

3.    Eckert M. Historia gospodarcza i społeczna świata w XIX i XX w.. Zielona Góra 1996.

4.    Kaliński Janusz, Historia gospodarcza XIX i XX wieku.

Warszawa 2004.

Całość zebrał i opracował: dr Marek Jakubiak, Wydział Administracji i Nauk Społecznych PW.

Na podstawie literatury podstawowej do przedmiotu:

ZAJĘCIA

Państwa osi i ich sojusznicy w wyniku przegranej wojny musieli skapitulować. Państwa zwycięskie tworzyły na terenach państw pokonanych Sojusznicze Rady Kontroli. Bułgaria Rumunia. Węgry znalazły się pod kontrolą ZSRR, które dążyło do ideologicznego uzależnienia ich od siebie, podobnie jak Polskę. Czechosłowację, Jugosławię.

Amerykańska strefa okupacyjna objęła Bawarię, Wirtembergię, Hesję, ZSRR-Turyngia. Saksonia. Brandenburgia. Meklemburgia. francuska i brytyjska Nadrenia. Palatynat, Badenia. Niemcy miały być okupowane bezterminowo, na Niemcy zrzucono odpowiedzialność za wybuch wojny i straty wojenne. Dążono do ściągnięcia od Niemiec reparacji, nie było jednak wśród aliantów zgodności jaka to miałaby być wysokość- Stalin np. oczekiwał kwot pozwalających całkowicie odbudować gospodarkę ZSRR a osłabić gospodarkę niemiecką i uniemożliwić im odbudowę militarną. Z kolei alianci zachodni uznali że odszkodowania nie muszą być zbyt wysokie. Ustalono, że ZSRR ściągnie swoją część reparacji demontując przemysł niemiecki w swej strefie okupacyjnej, podobnie mieli postąpić w swoich strefach inni alianci. Niemcy miały być: zdemilitaryzowane, zdenazyfrkowane, zdemokratyzowane.

Pomiędzy państwami okupującymi doszło do rywalizacji. Wywożono najlepszych specjalistów, cenne dobra

Specyfika kryzysu powojennego na święcie

Francja- konieczność odrodzenia gospodarczego, rozwiązania problemu kolonii. Została zniszczona jedna trzecia majątku francuskiego. Francja wkraczała w okres powojenny bez znaczącej części sił wytwórczych, obciążeniem długami. De GauIIe po nacjonalizacji przemysłu opracował plan odbudowy pozycji Francji w świecie. Nie zyskał jednak poparcia i poddał się do dymisji a ster rządów dostał się w ręce centrolewicy

Wielka Brytania przeżywała kryzys gospodarczy spowodowany uniezależnieniem się dominiów i kolonii. Ogromne zadłużenie. Przemyśl Anglii byl przestarzały i mało wydajny. Zastój w produkcji i handlu zagranicznym. Przerwanie przez USA w ramach Lend Lease wymusiło na rządzie angielskim konieczność ustępstw wobec Ameryki w zamian za udzielenie pożyczki.

Japonia- znaczne straty osobowe i materialne. Brak aktywności gospodarczej i dynamizmu

USA - dzięki udzielaniu wysokooprocentowanych pożyczek stworzono potężny przemysł i silną armię. Nowatorstwo w przemyśle- kontynuowane. Sprawnie funkcjonował system konkurencji pomiędzy podmiotami gospodarczymi a nowości techniczne były szybko asymilowane przez społeczeństwo. Zasoby finansowe Ameryki były tak znaczące, że mogły udzielać pomocy technicznej i aprowizacyjnej Europie. W ramach ONZ założono Administrację Narodów Zjednoczonych ds. Pomocy i Odbudowy (UNRRA)

ZSRR- problem nakłaniania krajów zależnych do przekształcenia systemów politycznych i gospodarczych w tzw. demokrację ludową, opierającą się na zasadach marksizmu i leninizmu. Pojawiły się tendencje rewolucyjne. Głoszono że kapitalizm znajduje się w stadium upadku, zwalczano ewolucyjną drogę rozwoju zwłaszcza tą w ramach parlamentaryzmu

STANY ZJEDNOCZONE i PAŃSTWA ZACHODNIE a EKSPANSJA ZSRR

1944-1947- rewolucyjne tendencje i komunistyczne wpływy ZSRR w świecie zaniepokoiły przywódców Anglii, Francji i USA. Uznali oni, że prowadzenie przez Stalina takiej polityki zagraża funkcjonowaniu całego systemu demokratycznego. Przywódcy Europy zachodniej obawiali się oczywiście też zbytniego imperializmu amerykańskiego. Silne wpływy komunistyczne były w krajach, które po wojnie znalazły się w trudnej syteuacji ekonomicznej np. Włoszech. Churchill podjął działania zmierzające do ograniczenia bezkarności Stalina i wzywał Europę do zjednoczenia Europy Zachodniej. Ruch Pan Europy rozwinięto w Belgii. Holandii, Anglii, Francji. Byli jednak też przeciwnicy koncepcji uważający, że zachowanie odrębności narodowej poszczególnych państw jest konieczne dla zachowania pokoju. Rzecznicy jedności Europy powołali w 1946 r Europejską Ligę Współpracy Gospodarczej. Brytyjczycy utworzyli dodatkowo Radę na rzecz Zjednoczonej Europy a Francuzi Radę na rzecz Europy Zjednoczonej. W 1948 niektóre ruchy zaczęły się łączyć tworząc Ruch Europejski. Rozumiano jednak, że większość europejskich państw jest zbyt słaba by samodzielnie bronić się przed zalewem komunizmu, na konferencjach ministrów spraw zagranicznych rozważano połączenie stref okupacyjnych amerykańskiej i angielskiej do czego ostatecznie doszło w 1947 r- Bizonia.

1947 Stany pomagając fiu ropie przyczyniły się do ożywienia gospodarczego i przezwyciężenia stagnacji kryzysu powojennego. Amerykanie wraz z ekonomicznymi przekształceniami próbowali integracji wojskowej z Europą - 4. 04 1949 powstało NATO-pierwołnie 12 państw: Anglia, Francja, Włochy. Belgia. Dania. Irlandia, Norwegia, Portugalia, Luksemburg, Kanada Grecja Turcja

Anglia W latach 1950- 51 przeprowadzono reformy gospodarcze: nacjonalizacja gałęzi przemysłu i komunikacji, skrócenie czasu pracy do 44 godzin, rozbudowa sieci ubezpieczeń społecznych i poprawa sytuacji w służbie zdrowia. Rozwój energetyki, prowadzenie tajnych badań atomowych, rozwój motoryzacji. Problemy z aktywizacją eksportu