109380

Palladianizm to klasycyzujący nurt w europejskiej architekturze XVIII w. Rozwinął się pod wpływem teorii, projektów i budowli Andrea Palladia, którego pierwszym angielskim naśladowcą był w pierwszej połowie XVII w. Inigo Jones. Andrea Palladio (1508-1580) był włoskim architektem, jednym z najwybitniejszych przedstawicieli klasycyzującego kierunku w architekturze cinquecenta. W Rzymie studiował architekturę starożytną. Od około 1546 roku działał głównie w Vicenzie i Wenecji. Wzorował się na starożytnej konwencji porządków architektonicznych, wprowadzał też własne modyfikacje, poszukując nowych rozwiązań estetycznych. Jego główne dzieła, to: Basilica w Vicenzie, kościoły II Rendentore i San Giorgio Maggiore w Wenecji oraz wille podmiejskie - Capra koło Vicenzy, zwana Villa Rotonda.

Palladianizm ściśle wzoruje się na antyku rzymskim i redukuje dekorację fasady w poszukiwaniu jasnych i surowych proporcji. Cechy specyficzne tego stylu to między innymi zastosowanie wielkiego porządku oraz serliany. Wielki (kolosalny) porządek - z greckiego kolossos = orgomny posąg. Polega na artykulacji elewacji za pomocą kolumn lub pilastrów biegnących przez kilka kondygnacji (przeważnie dwie). Rozpowszechniony został przez Michała Anioła oraz Andrea Palladia. Motyw palladiański (serliański) - znany również pod nazwą okna weneckiego lub palladiańskiego. Jest to arkada lub okno z trzema otworami, z których środkowy jest szerszy od pozostałych i zamknięty łukiem. Motyw ten wystąpił po raz pierwszy w traktacie S. Serlia „L'Architettura". Często stosowany przez A. Palladio, stał się jedną z najbardziej charakterystycznych cech architektury palladiańskiej, zwłaszcza w XVII-XVIII wieku w Anglii.

Przedstawicielem pierwszej fazy palladianizmu w Anglii był Inigo Jones (1573-1652). W czasie swoich podróży włoskich poznał architekturę Palladia i do połowy XVII wieku był jego angielskim interpretatorem, budując siedziby dla arystokracji. Dogłębnie poznając teorie Palladia z jego słynnego traktatu „Cztery księgi o architekturze" (1570), zrewolucjonizował angielską myśl architektoniczną, skrępowaną dotąd formami późnośredniowiecznymi i manierystycznymi. Jones zestawił zalecenia Palladia z własnymi wnioskami wyciągniętymi z obserwacji antycznych ruin oraz z innych traktatów na temat architektury. Wracając z Włoch, przywiózł do Anglii nie tyle własny styl, ile podejście do architektury, bazujące na pełnym zrozumieniu dla idei Palladia.

Nadchodzący przełom zapowiadał Queen's House projektu Inigo Jonesa, którego budowę rozpoczęto w 1616 roku. Pałac królowej w Greenwich założony został na planie litery H. Składa się z dwóch prostopadłościennych bloków, połączonych ze sobą na