HP0006

klimatycznymi. IJicda, niski poziom oświaty, motywy religijne i silnie zakorzeniony zwyczaj używania tego środka — to niektóre z bardziej znanych uwarunkowań nałogu.

Fizyczne i psychiczne objawy nałogu wyrażają się następującymi symptomami: rozluźnienie i zwiększona sprawność mięśni, poszerzenie źrenic, podwyższenie ciśnienia krwi, przyspieszenie akcji serca; przy długotrwałym używaniu wzrost temperatury ciała. Po użyciu kątku pojawia się przekrwienie spojówek, zaczerwienienie twarzy, bradykardia i wzrost ciśnienia tętniczego (Danysz, 11, s. 379). Do psychicznych objawów intoksykacji katynowej należą: obniżenie łaknienia, euforia, niepokój połączony ze wzmożeniem napędu ruchowego i wiclomównością. Czasem po silnym zatruciu pojawiają się psychotyczne stany majaczeniowe i bezsenność. Umiarkowane zażywanie tego środka powoduje zaburzenia psychiczne w koncentracji uwagi i drażliwość; nic stwierdzono natomiast po zażyciu kathu zaburzeń świadomości (Danysz, 77, s. 382).

W wyniku długotrwałego nadużywania kathu rozwija się tolerancja i zależność psychiczna, natomiast nic obserwuje się uzależnienia fizycznego (Thills, Zgirski, 314, s. 95). Środek ten nic ma też właściwości halucynogennych (Rusicck , Kubikowski, 269, s. 419). Wpływa również hamująco na popęd seksualny. Chroniczni toksykomani są z reguły impotentami. Katyna działa bardzo silnie pobudzająco na układ nerwowy, usuwa poczucie zmęczenia i potrze ię snu, co w krajach o gorącym klimacie może być dodatkowym psychologicznym motywem zażywania tego środka. Powyższe objawy dotyczą tradycyjnego zażywania kathu. Obecnie otrzymuje się katynę również syntetycznie i nadużywanie jej w iniekcjach może wywołać o wiele groźniejsze skutki.

h. Psychedelizm

Oddzielną grupę narkotyków stanowią środki odurzające zwane lialu-cynogenami, psycholcptykami lub psychedclikami. Są to środki pochodzenia naturalnego lub syntctycznego wywołujące w psychice człowieka zmiany świadomości. Powodują one zaburzenia psychiczne w odbieraniu wrażeń zmysłowych z otoczenia lub z własnego organizmu bez rzeczywistego działania bodźców. Pojawiające się z reguły po tych środkach halucynacje są natury wzrokowej, słuchowej, dotykowej i smakowej. Po zażyciu łialu-cynogenu występują objawy depersonalizacji i dcrcalizacji, z poczuciem lęku, strachu, zagrożenia itp.

Pierwotnie halticynogeny otrzymywano z roślin, później z grzybów, a wyjątkowo także z innych źródeł, jak np. bufoteninę z jadu ropucliy. Do grupy huiucyncgenów należy kilkadziesiąt gatunków kaktusów, grzybów, korzeni, kory drzew, owoców. Bardzo silnym i rozpowszechnionym halucynogcncm pochodzenia roślinnego jest L SD — amid kwasu liscrgi-nowego, wyizolowany ze sporyszu przez A. Ilofmanna w 1938 r. i uzyskany również poprzez syntezę w 1943 r. w firmie Sando/a w Bazylei. Obydwa odkrycia nazwano ,.psychicznymi ekwiwalentami bomby wodorowej” (Urban, 320, s. 141).

Wspólną cechą lialucynogcnów jest ich zdolność do wywołania zaburzeń psychicznych, deformacji procesów psychicznych i świadomości, produkowania złudzeń i omamów. J lalucynogeny były znane od niepamiętnych czasów i używano ich w kultach religijnych, szczególnie w Ameryce Środkowej i Południowej. Wiedza o działaniu tych środków była przekazywana z pokolenia na pokolenie przez szamanów, czarowników i lekarzy ludowych. Jako halueynogen był znany wówczas kaktus peyotl (JLophophora williamsi), zawierający meskalinę i lofoforynę. Nadużywanie tych środków powoduje silny stan zatrucia kończący się zejściem śmiertelnym ⁴.

Do somatycznych objawów zatrucia halueynogenami należą: zawroty głowy, uczucie gorąca i zimna, mdłości, skurcze mięśni, suchość w ustach, niewydolność krążenia, porażenie dróg oddechowych prowadzące do zgonu. Z objawów psychicznych występują zaburzenia psychomotoryki, zmiana poczucia kształtów, barw, zafałszowana percepcja wzrokowa, niewyraźne widzenie całości, zaostrzenie widzenia detali i kontrastów, zaostrzenie wrażeń słuchowych, wizje wzrokowe. Nastrój ulega zmianie — od błogostanu do depresji. Zarówno LSD. jak i inne halueynogeny wywołują silne uzależnienie psychiczne. Uzależnienia fizycznego nie stwierdzono jednoznacznie. U psychedciików występuje zjawisko tolerancji, a więc potrzeba zwiększenia dawki, by uzyskać pożądany skutek. Przy dłuższym zażywaniu lialucynogcnów następuje psychodegiadacja, stany paranoidalnc, schizo-frenopodobne oraz niebezpieczeństwo samobójstwa w stanach halucynacji i depresji.

¹¹ W Polsce Stefan Szaman poddał analizie psychologicznej wizje wywołane zażyciem meskaliny. Szczególnie badał twórczość malarska powstałą w wyniku zażywania lego środka (S. S/uman Analiza formalna i psychologiczna widzeń me skuli-nanyeh. „Kwartalnik Psychologiczny" 1930. t. I, z. 2, s. 157-‘212).

s* 67