HPIM4402

68___MmJer MMKtyi

ma tycznie i bez zastanowienia, czy odwołuje się do epysteij. cjalncj wiedzy o swoim ciele, czy reż pizywołuje składniki osadzone w pamięci i społecznym zasobie wiedzy, wyodręb. nia każdorazowo to, co dlań jest znaczące, wiązy przeszłość j z teraźniejszością przez odwoływanie się do tożsamości i po* | dobieństwa obiektów i zdarzeń oraz antycypując przyszłe I wydarzenia. W kategoriach ściśle socjologicznych mówić ni | można o spleceniu w definicji sytuacji życiowej twierdzeń normatywnych i estetycznych z egzystencjalnymi. Relacja I pomiędzy tymi twierdzeniami — by przywołać tu klasyczne I stanowisko Clydea Kluckhohna — jest dwustronna: ro, co normatywne, zasadza się na przeświadczeniach o tym, co faktycznie istnieje, a to, co grupa uznaje za istniejące (uniwer-sum), opiera się w znacznej mierze na wypracowanych uprzednio orientacjach normatywnych (Khickhohn i in. 1951:410). Maksyma .Mogę zrobić ro ponownie" — by powrócić do argumentacji Schulza — pełni tu kluczową rolę. wskazując na doniosłość urobionych wcześniej schematów percepcji i interpretacji: owe „wewnętrznie” wypracowane sposoby interpretacji są następnie doświadczane jako narzucone, potencjalnie przekształcalne w wewnętrzne wtenczas, gdy podważana jest ich obowiązywalność i oczywistość. Dostępne jednostce schematy interpretacji powiązane są, według Schutza, w sys- I temy, które traktować można jako stypizowane receptury definicyjne, możliwie do zastosowania w podobnych lub uznawanych za podobne sytuacjach. Urobiony uprzednio kom- | plcks powiązanych interpretacji stanowi platformę, tu której konstytuować się mogą nowe związki tego, co stanowi składnik wiedzy, z tym, co jest aktualnie doświadczane. Tak pojmowana „sysicmowość” oznacza między innymi, iż a) jakiekolwiek doświadczenie nieuchronnie wskazuje na swój kontekst; b) doświadczanie swego organizmu w kategoriach

Idea definicji tytuacji

funkcjonalnej całości następuje w konkretnej sytuacji, z którą aktor musi się uporać; c) obiekty w święcie zewnętrznym i wewnętrznym stanowią pewne nierozkłacłalne cało siki. i sposób ich doświadczania polega na rozpoznawaniu ich partykularnych skon figurowa ń oraz d) szersze systemy symboliczne pełnią rolę społeczno-kulturowych nośników znaczenia, narzędzi myślowej obróbki świata i doświadczenia (Schutz 1970: 88—94). Ciągłość doświadczania świata gwarantowana jest przez istnienie pewnego mikrojądra (śrmr/), „słownikowego” czy obiektywnego zestawu znaczeń przynależnych do określonego obszaru znaczenia, „potwierdzanego** w partykularnych sytuacjach przez wytwarzanie kontekstualnych specyficzności znaczeniowych, które nazywa Schutz, za Jamesem. otoczkami lub obwódkami, tak ufundowanymi w przeszłości, jak w dokonującym się działaniu, zarówno racjonalnymi. jak zabarwionymi emocjonalnie (Schutz 1970: 94 i n.).

Nacisk kładziony przez Schutza na doniosłość „kulturowych" i zastawanych znaczeń, a zatem — systemów orientacji, zbliża jego stanowisko do ustaleń zawartych w pracach Talcotta Parsonsa, według którego „sytuacja działania” to fenomen zakotwiczony w szerszym systemie działania, ujmowanym jako „[...] pewien system relacji organizmu we wzajemnej zależności ze zobą i z nic społecznym i obiektami w środowisku lub sytuacji” (1951: 543). Działanie aktora, według Parsonsa, przebiega w obrębie pewnej sytuacji, niereduko-walnej do zachowania organizmu w swoim otoczeniu. „Znaczenie sytuacji nie jest nigdy dane w jej wewnętrznej ••naturze*; raczej dokonywana jest selekcja tych aspektów, które są funkcjonalnie związane z partykularnymi orientacjami, wartościami, interesami i uczuciami osoby" (Parsons 1954 11949]: 145). Pewna społeczna arbitralność definicji sytuacji gwarantowana jest przez wzory instytucjonalne, łączące partykular-