HWScan00071

Maszyny podstawowe górnictwa odkrywkowego

>>

c

£

'O

>*

os

specyfikę i dlatego urządzenia transportowe, podobnie jak i maszyny pomocnicze, wymagają osobnego omówienia.

Odczuwane od dłuższego czasu braki w klasyfikacji, nazewnictwie j oznaczeniach maszyn podstawowych skłoniły do podjęcia szeregu prób normalizacji i dyskusji terminologicznych. Osiągnięte wyniki nie wyczerpują jednak całości zagadnień. Jedną z głównych przyczyn nieporozumień jest fakt, że odkrywkowe maszyny górnicze rozwinęły się z maszyn do robót ziemnych i niejednokrotnie, szczególnie w klasach średniej i mniejszej wielkości nadal równolegle występują w górnictwie, w budownictwie oraz w wielkich pracach inżynieryjnych. Na przykład zgodnie z normą PN-59/M-4700 koparki są to maszyny do odspajania gruntu, czerpania i ładowania urobku na środki transportowe lub na „odwał” [220].

W okresie pierwszych lat po drugiej wojnie światowej rozpowszechnił się w górnictwie termin czerparka, którym określano zasadniczo maszyny wielonaczyniowe i który później był nawet lansowany jako synonim koparki. Wystąpiła dwutorowość, której rezultatem było opracowanie norm z lat 1954/55:

PN/G-45401 Czerparki górnicze. Czerparki łyżkowe. Główne dane techniczne,

PN/G-45411 Czerparki górnicze. Czerparki łańcuchowe. Główne dane techniczne,

obecnie już unieważnionych przez PKN oraz późniejszych z 1961 r.:

PN-61/M-47002 Koparki jednonaczyniowe. Podział. Określenia. Symbole,

PN-61/M-47003 Koparki wielonaczyniowe. Podział. Określenia. Symbole.

W najbliższym czasie, po odrzuceniu kilku kolejnych wersji projektów norm, należy się spodziewać zatwierdzenia nowej edycji normy PN-61/M-47003 dla koparek wielonaczyniowych [218] oraz podobnej dla zwałowarek [210]. Przypuszczalnie uwzględnią one w pełnym zakresie szczegóły wynikające z zastosowania tych maszyn w górnictwie odkrywkowym. W tekście książki starano się dostosować do zasadniczych zrębów opracowywanych norm.

Podczas dyskusji nad wspomnianymi normami pojawił się neologizm „urabiarka” (S. Gisman, Przegląd Górniczy nr 7/8, 1962 r., s. 465) jako synonim koparki czy czerparki, a według późniejszych sugestii jako ogólne określenie wszystkich maszyn i urządzeń do urabiania skał. W okresie 1950—1960 r. rozpowszechniła się również bez dostatecznego uzasadnienia rozszerzona nazwa „koparka frezowo-kołowa”, obec-aie skracana do dostatecznie adekwatnej koparka kołoioa.

Oprócz koparek w procesie mechanizacji prac w kopalni odkrywkowej uczestniczy zwałowarka — ciężka maszyna podstawowa o pracy ciągłej, skonstruowana z przeznaczeniem do rozmieszczania nadkładu na zwałowisku. Funkcje zwałowania w kopalniach odkrywkowych mogą być zresztą wykonywane również i przez szereg maszyn do robót ziemnych bezpośrednio lub po ich pewnym przystosowaniu. Niekiedy można się również spotkać ze stosowaniem nazwy „zwałownica” zamiast zwałowarka.

Przykładem wielofunkcyjnej maszyny podstawowej o ruchu ciągłym jest most przerzutowy — przewoźna konstrukcja mostowa o znacznej długości z zainstalowanym przenośnikiem do transportu nadkładu. Urządzenie to realizuje przemieszczanie nadkładu od maszyny urabiającej w kierunku poprzecznym do długości wy-I robiska i rozmieszcza go na zwałach. Zamiast określenia most przerzutowy można i spotkać się również z nazw^Tą most nadkładowy.

W tekście książki starano się stosować — w miarę możności — krajówce ozna-1 czenia maszyn, według wspomnianych projektów norm, niekiedy dla porównania ^ Pozostawiono jednak oznaczenia innego pochodzenia. W wrielu również przypadkach