IMAG0099

20 Piotr Bukowski, Magda Heydel

tym, że tytuły są szczególnie interesującym przedmiotem badawczym, gdyż zmusząją przekladoznawcę do refleksji na temat zakresu ich uniwersalności. Nord nie stosuje wyraźnego rozróżnienia na teksty literackie i nieliterackie, niemniej jednak w wykorzy-stywanym przez nią materiale korpusowym ważne miejsce zajmuje literatura piękna. Badaczka próbuje także w swej pracy odpowiedzieć na pytanie, w jakim stopniu wyniki reflekąji nad funkcjonalnym przekładem tytułów można wykorzystać w teorii i praktyce funkcjonalnego przekładu innych rodząjów tekstu. Dochodzi ona do wniosku, że przekład tytułów jasno pokazuje zależność procesu tłumaczeniowego od skoposu, uwydat-niąjąc także rolę takich czynników, jak odniesienie do odbiorcy, konwencje tekstowe, analiza tekstu wyjściowego i hierarchia jednostek tłumaczeniowych (zob. Nord 1993a: VII, 2,294-301).

W KRĘGU TRANSLATION STUDIES

Z powyższego omówienia widać wyraźnie, że na przestrzeni ostatnich trzech dekad dwudziestego wieku nastąpiło przesunięcie punktu ciężkości w badaniach nad przekładem z zagadnień czysto językoznawczych na kwestie kulturowe, ze szczególnym uwzględnieniem przekładu literackiego (Gentzler 2001: 77). Już lata siedemdziesiąte to okres, kiedy rozwyąjący się dynamicznie od końca lat pięćdziesiątych norma-tywno-preskryptywny model badań, za centralny element uznąjący pojęcie różnorodnie definiowaną) ekwiwalencji, ujawnia coraz wyraźniej swoje ograniczenia, zwłaszcza wobec nowych tendencji badawczych, które zaproponowali młodzi badacze, głównie z Belgii i Holandii, a także z Izraela, spotykąjący się na konferencjach poświęconych przekładowi literackiemu w Leuven, Tel Awiwie i Antwerpii (por. Gentzler 2001:76-77; Hermans 1986:14-16). Jednocześnie, na początku lat siedemdziesiątych, zmienia się świadomość zakresu i charakteru badań przekładoznawczych, które zaczynąją z wolna wyodrębniać się jako samodzielna dyscyplina naukowa, niezależna zarówno od językoznawstwa, jak i od literaturoznawstwa. W połowie lat osiemdziesiątych stanie się to już faktem. Mówimy tu, rzecz jasna, o początkach długotrwałego procesu, który, pomimo tego, że toczy się od niemal czterdziestu lat, nie wszędzie zaowocował zmianą po-dąjścia i przemodelowaniem myślenia.

H centrum zainteresowania młodych badaczy skupionych wokół tworzącego się ośrodka Translation Studies w Leuven (m.in. James Holmes, Andrć Lefevere, Frans de Haan) znalazły się teksty literackie, rychło zatem okazało się, że konieczne jest szerokie badanie innych, poza informacyjnym, wymiarów tekstu w przekładzie, takich jak przynależność gatunkowa, konwencje czy tradycje literackie z jednąj strony, a powią-