Terapia rodzin Namysłowska07

Rozdział 1

i ■ > i ■    i". ........ /i^-nii\ Druga mówi o tym, że znaczenia są

i ci luli |u u Inni/,i ze społecznych interakcji jednostki z innymi. I u n . ii-. u.'ei u przesłanka mówi o tym, że znaczenia są modyfiko-n n popi/e/ proces interpretacyjny jednostki w trakcie radzenia sobie . piw u.kami, które spotyka. Być urodzonym w danym społeczeństwie o/iiiicza, ze język, którym się posługujemy, oraz definicje, które nadajemy specyficznym sytuacjom, a także dostosowanie lub niedo-slosowanie pewnych naszych zachowań i działań są wyuczone w społecznym i kulturowym kontekście.

W kierunku strukturalno-funkcjonalnym podstawowymi pojęciami były struktura i funkcja, natomiast w obecnie omawianym kierunku zasadniczymi pojęciami są status i rola. Status oznacza pozycje w strukturach społecznych, podczas gdy rola oznacza oczekiwania związane z danym statusem. Role powstają w interakcji, a podejście to kładzie nacisk zwłaszcza na proces. Hill i Hansen (1960, s. 302) tak widzą aplikację tego podejścia do rodziny: „Rodzina jest związkiem pozostających w interakcji osób, z których każda zajmuje w jej obrębie pozycję, do której przypisane są różne role ”. Burgessowi (1926, s. 3) zaś zawdzięczamy klasyczną definicję rodziny z punktu widzenia symbolicznego interakcjonizmu. Mówił on o rodzinie jako o „związku osobowości pozostających w interakcji”. 1 dalej „rodzina żyje tak długo, jak długo mają miejsce interakcje w rodzinie, i umiera, kiedy one ustają”.

Współcześnie takie podejście jest podstawą badań i koncepcji dotyczących jednostek w kontekście rodziny, relacji mąż—żona, rodzice—dzieci oraz ról pełnionych przez poszczególnych członków rodziny.

Kierunek instytucjonalny

W podejściu instytucjonalnym traktuje się rodzinę jako podstawową instytucję społeczną. Podstawowym pojęciem tego podejścia jest pojęcie instytucji. Pozornie proste, ma jednak wiele znaczeń. We współczesnej socjologii instytucja najczęściej definiowana jest jako system norm regulujących ludzkie zachowanie i organizujących je w stabilne, powtarzające się wzorce aktywności. Takie podejście generuje transkul-turowe badania nad rodziną i różnymi jej formami. Rodzina traktowana jest jako pierwotna grupa społeczna charakteryzująca się stosunkowo m.ilą wielkością oraz dużą częstością i intymnością kontaktów. Podejście instytucjonalne wyróżnia szereg rodzajów rodzin. Rodzina pochodzenia lo rodzina, w której urodziliśmy się i wzrastamy, rodzina prokreacyjna lo ta, którą zakładamy wychodząc za mąż lub żeniąc się. Wymieniana lii/ uprzednio rodzina „nuklearna” składa się z rodziców i dzieci i często jest nazywana rodziną małą w odróżnieniu od dużej, wielopokoleniowej rodziny. W tej ostatniej według definicji Goode’a (1963) co najmniej trzy pokolenia żyją pod jednym dachem. Wiele też miejsca w podejściu instytucjonalnym zajmuje małżeństwo, które jest definiowane według Tyszki (1976, s. 77) jako: „legalny względnie trwały związek kobiety i mężczyzny, powołany w celu wspólnego pożycia, współpracy dla dobra rodziny, a więc głównie wychowywania dzieci oraz wzajemnego wsparcia emocjonalnego”.

Zachodzące ostatnio zmiany w obyczajowości sprawiają, że ta definicja przestała być wyczerpująca, ponieważ wyklucza choćby np. małżeństwa homoseksualne.

Kierunek rozwojowy

Historia tego kierunku jest stosunkowo krótka w porównaniu do poprzednich, niemniej jednak ma on niesłychanie ważne implikacje dla teorii i praktyki terapii rodzin i dlatego zostanie omówiony bardziej szczegółowo. Kiedy w 1950 r. Evelyn Duvall (1977) w Chicago rozpoczęła seminarium na temat małżeństwa i rodziny, jego uczestnicy próbowali przede wszystkim dokonać syntezy istniejących już koncepcji teoretycznych funkcjonowania rodziny a przede wszystkim strukturalnego funkcjonalizmu i symbolicznego interakcjonizmu. Jednocześnie jednak spróbowali oni odnieść znane dotychczas zadania rozwojowe nie tylko do poszczególnych członków rodziny, ale do rodziny jako całości. Sformułowano więc zestaw zadań rozwojowych dla poszczególnych faz cyklu życia rodziny oparty o funkcjonalne prerekwizyty. Uczestnicy seminarium wskazywali na fakt, że zadania rozwojowe rodziny muszą uwzględniać wymagania biologiczne, imperatywy kulturowe oraz osobiste aspiracje i wartości członków rodziny. Podsumowanie podejścia rozwojowego zamknąć można w następującym stwierdzeniu: rodzina jako zamknięty system pozostających w interakcji osobowości jest zorganizowana w taki sposób, aby wypełniać pewne funkcjonalne prerekwizyty poprzez wykonywanie specyficznych zadań rozwojowych.

2 — Terapia rodzin