IMAG0592

■

W\

swoją odrębność kulturową, co uwarunkowane jest m.in. odmien^Łf nymi cechami językowymi i rasowymi. Ich islamizacja nastąpił^K w XII w., dopiero jednak w XVIII w. zaczęli zakładać własne pań- B stwa o charakterze muzułmańskim - Futa Dżalon, Futa Toro, Masi-^“' na i Sokoto. To tu pojawiły się pierwsze jaskółki nowego myślenia i nowych ideologii politycznych opartych na zasadach religii mu-

f/

Ł/i

BU

\f7

%

zułmańskiej. Drugą grupą plemienną, która odegrała w tym procesie • znaczną rolę, byli Tukulerzy. Jednakże zasadniczy wzrost ich znaczenia w regionie nastąpił na przełomie XVIII i XIX w. Stali się oni nosicielami reform i odrodzenia cywilizacji muzułmańskiej w Sudanie Zachodnim. Ze względu na to, jakie grupy ludności w głównej mierze przyczyniły się do tego procesu, mówi się o fiilańsko-tuku-lerskim odrodzeniu islamu w Afryce Zachodniej.

Najwybitniejszym przedstawicielem odrodzenia islamu w Afryce Zachodniej był Usman dan Fodio (1754—1817), który rozpoczął działalność w muzułmańskim państewku Gobiru. Wywodził się z Fulanów, był politykiem, bojownikiem, kaznodzieją i pisarzem muzułmańskim, jedną z najważniejszych postaci w historii afrykańskiego islamu. W 1804 r. ogłosił „świętą wojnę”, której celem było wprowadzenie w Afryce Zachodniej czystego islamu, który w tym czasie uległ znacznej synkretyzacji. Opierając się na tych hasłach, stworzył rodzaj imperium feudalnego, obejmującego także kraj Hausa, nie tyle przez swój aktywny udział w walkach czy administracji, ile jako ideolog słynny z pobożności i głębokiej wiedzy. Był bardzo płodnym i wpływowym pisarzem religijnym.

Działalnością religijną i pisarską zajmowali się także brat Us-mana, Abd Allah, jego syn Muhammadu Bello. Wszyscy oni przyczynili się nie tylko do rozwoju literatury w języku hausa, ale także w ich rodzimym fulani. To oni wspierali Usmana w „świętej wojnie”, która wpłynęła na życie religijne i polityczne nie tylko obszaru dzisiejszej północnej Nigerii,ale całego regionu. Jego dżihad prowadzony był z pozycji, które nazwalibyśmy fundamentalistyczny-mi. Analiza sytuacji w Afiyce Zachodniej skłoniła Usmana do kry-

i/ i

Hi

\,r

pi

ligo?¹]

woy IMowany linhodn i Wat l#uc

Jiri