IMAG0683 (2)

społecznym. W Instrumentach muzycznych ludu polskiego na Podhalu, pierwszej w naszym, kraju obszernej rozprawie z dziedziny ludowych instrumentów muzycznych, możemy przeczytać: „Literatura polska od 16-18 wieku udowadnia nam, że dudy były najbardziej popularnym instrumentem dętym używanym w Polsce przez lud wiejski, także przez mieszczan, a nawet szlachtę. Ta popularność dud może stanowić osobny tematz dziejów polskiej kultury muzycznej" (Chybi ńs ki 1924:83).

Przeświadczenie o popularności dud w dawnej Polsce podzielał Stefan Marian Sipiński. Pisał o tym, a także o niedostatkach źródłowych dotyczących dziejów tego instrumentu na naszych ziemiach, w swym studium Dudy żywieckie:

Na małym odcinku zachodnio-południowego obszaru Polski, otoczonym górami Beskidu śląskiego i Małego z jednej oraz wysokimi szczytami Raczej, Ryce-izowej. Pilska aż po Babią ż drugiej strony, zamieszkałym przez tak zwanych „górali od Żywca", zachował żywotność do dziś instrument ludowy, znany powszechnie pod nazwą „dudy", popularny zapewne ongiś po wioskach całej Polski. Wszystkie wiadomości, tyczące polskiej przeszłości tego instrumentu, sięgające nawet wieku XVI, są niedokładne, bo traktują sprawę marginesowo jako niegodną uwagi i mało znaczną, lub też opierają się na źródłach niedokładnie podanych, często niezgodnych z rzeczywistością, jeszcze w roku 1924 rozporządzał dr A. Chybirtski w swej pod względem muzykologicznym wyczerpującej pracy materiałem za szczupłym i nie mógł ustrzec się poważnych nie-- • ' dociągnień, które usunie w II wydaniu, zupełnie zmienionym i rozszerzonym, będącym w przygotowaniu [Stoiński 1938,1:25-26].

Informację o planowanym nowym wydaniu pracy o podhalańskich instrumentach muzycznych podał Stoiński na podstawie listu Chybi ńskiego z 28 listopada 1937 roku.

Zapotrzebowanie na dudową muzykę było zróżnicowane, zależne od miejscowych warunków ekonomicznych, działania karczem, zamożności ludzi, w końcu też mody. Swoje znaczenie miały też względy natury ekonomicznej. Wielogłosowa, melodyczno-biirdonowa natura znacznej większości rodzajów dud w połączeniu z donośnością brzmienia czyniła z nich namiastkę kapeli. Dudziarze byli w dużej mierze samowystarczalni muzycznie. Ich zawodowa i wędrowna praktyka powodowała, że mieli stosunkowo‘szeroki jak na ograniczone możliwości instrumentu repertuar. Mogli zatem swą muzyką zaspokajać różne potrzeby. Wynajęcie pojedynczego dudziarza mniej kosztowało riiź.zaangaźowanie całego zespołu instrumentalnego.

Alexander Buchner w Encyklopedii instrumentów muzycznych stwierdza, iż „Polska jest krajem, dud" (1995: 292). Niełatwo jest jednak doszukać się początków muzyki dudo-wej w Polsce. Niektórzy badacze przypuszczają, iż instrument ten przyniesiono na nawa 'Ziemie z Azji, i że mogło się to stać już w IX wieku (Olędzki; Kamykowski 1978:16; fcbrowśka 2005:109). Są to jednak hipotezy niepotwierdzone źródłowo. Mogą za nimi przemawiać jedynie niektóre podobieństwa organólogiczne. Chodzi tu przede wszystkim o wygięte łukowo róztrąby piszczałek, co jednak jest niedostatecznym argumen-

47