(1193)

Siła bodźca

Siłę bodźca można różnie określić. Fizycznie bodziec jest tym silniejszy, im więcej posiada energii, np. elektrycznej lub kinetycznej. Neurofizjologicznie jest tym silniejszy, im więcej potencjałów czynnościowych wywołuje w tkance przewodzącej, w praktyce zaś — im większą reakcję wywołuje.

Medycyna fizykalna stosuje bodźce o średniej sile. Reguła Arndta-Schulza stwierdza, że słabe bodźce działają jedynie podtrzymująco na procesy życiowe, bodźce o średniej sile działają na nie usprawniająco, ćwicząco, a silne bodźce działają niekorzystnie, hamując reakcje lub wywołując reakcje paradoksalne. Hildebrandt, po przeanalizowaniu reakcji na bodźce w procesie adaptacji, podał nową wersję tej reguły: „Słabe bodźce, do których organizm jest zaadaptowany, jedynie utrzymują adaptację, nie dopuszczając do jej obniżenia. Silniejsze bodźce od tych, do których dany organizm jest zaadaptowany, h'_v-zwalają procesy adaptacji. Posiadają więc charakter treningu. Natomiast najsilniejsze bodźce, przekraczające możliwości adaptacyjne organizmu, powodują jego uszkodzenie.

Obie wyżej przytoczone reguły uzasadniają w pełni posługiwanie się przez fizykoterapię bodźcami o średniej sile. Modyfikacja reguły Arndta-Schulza przez Hildebrandta uzasadnia dodatkowo celowość posługiwania się oszczędzającymi, słabszymi bodźcami, co w fizykoterapii ma często miejsce.

Należy zwrócić uwagę na to, że w przypadku zastosowania zbyt silnych bodźców reakcje mogą być za duże, a ponadto może wystąpić sztywność reakcji. Niepożądanym wyrazem zastosowania zbyt silnych bodźców jest tzw. odczyn kąpielowy lub odczyn uzdrowiskowy (p. rozdz. „Balneologia i bal-neoterapia”, str. 174). Przy doborze siły bodźca obowiązuje zasada: ,,bodziec powinien być tak silny, jak to jest konieczne, a jednocześnie tak słaby, jak to tylko jest możliwe".

Czas i częstotliwość działania bodźca

Wystąpienie reakcji na bodziec zależy nie tylko od jego siły, ale także od czasu działania. Każdy bodziec musi działać na tkankę przez wystarczająco długi czas, by wywołać jakąś reakcję. W fizykoterapii ważny jest nie tylko czas działania bodźca, lecz również jego częstotliwość w czasie zabiegu (np. w eleklroterapii). By uzyskać zamierzony efekt leczniczy, trzeba ustalić, ile zabiegów i w jakim czasie należy wykonać (raz czy kilka razy dziennie, ewentualnie co drugi, trzeci dzień), tzn. jak długa jest przerwa między poszczególnymi zabiegami. Zazwyczaj słabe zabiegi wykonuje się codziennie, a nawet czasem kilka razy dziennie (z przerwą 3-4 h), o średniej sile codziennie, a silne tylko co drugi lub trzeci dzień. Należy zwrócić uwagę na to. że brak reakcji na jakiś bodziec wcale nie świadczy o tym. że jest on za słaby (np. odnerwiony mięsień nie reaguje na drażnienie zaopatrującego go nerwu ruchowego). Jeżeli zabiegi powtarza się uwzględniając odpowiednio długie przerwy między nimi, organizm się do nich przystosowuje (następuje adaptacja).

6