~LWF0053 (3)

108

Opis siedziby Odyna pokazuje, że był on bogiem elity wojowników, a Wal-halla ich swoistym rajem. Odyn dawał im magiczny oręż i szczególne zdolności bojowe. Jako berserkowie i ulfhednar, czyli wojowie odziani w niedźwiedzie i wilcze skóry, nabierali oni cech tych zwierząt i wpadając w bojowy szał stawali się niezwyciężeni (L.P. Słupecki 1994, 82-97). Wspomina o tym już w IX wieku Hrafnsmal (v. 44-52) skalda Thorbjoma Hornklofiego. Ale w wybranym momencie Odyn zabierał ich do siebie. Stąd śmierć w bitwie określano jako , jazdę do Odyna” (fara med Odni) lub wyjście na „picie piwa u Odyna” (<drekka dl at Odni)¹.

Opowieść o bogatym, pośmiertnym życiu einherjar zacząć trzeba od relacji Snorriego (Gylf 38-41).

Zapytał Gangleri: Powiedziałeś, że wszyscy mężowie, którzy padli w boju od początków świata, są teraz u Odyna w Walhalli. Co on może dać im do jedzenia? Wydaje mi się, że musi tam być wielki tłum ludzi. Odrzekł mu Har: To prawda, co rzeczcsz, jest tam wielki tłum i będzie jeszcze większy, ale wciąż jednak za mały, gdy Wilk nadejdzie. Lecz nigdy tłum w Walhalli nie będzie zbyt wielki, by nie starczyło dlań mięsa z dzika, który nazywa się Sachrimnir, warzy się go co dzień, a wieczorem jest on znów zdrów i cały (...). Andhrimnir zwie się kucharz, a Eldhrimnir kocioł.

Snorri cytuje tu osiemnastą strofę z Grimnismai.

Niech Andhrimnir w Eldhrimnirze Warzy Saehrimnira,

Najlepszą wołowinę. Lecz niewielu wie,

Czym żywią się einherjar.

Według Snorriego Odyn jada razem ze swoimi wojownikami ale ,jedzenie, które znajduje się na jego stole daje dwóm wilkom, które ma, a nazywają się one Geri i Freki. Sam nie potrzebuje jedzenia, a wino jest dla niego zarazem napojem i posiłkiem”. Snorri ponownie przywołuje tu źródło (Grm. 19) swej opowieści:

Gcriego i Frekiego dzielny karmi wojownik.

Wspaniały Heriarfódr,

Lecz samym tylko winem Odyn wiecznie żyje,

Ze swej broni sławny.

Dalej Gangleri zapytuje, czy einherjar dostają coś do picia oprócz wody. Har odpowiada: „A to dziwne pytanie! Czy Allfódr mógłby zapraszać do siebie królów, jarlów i innych możnych ludzi i dawać im do picia wodę?”. I w odpowiedzi opisuje kozę Heidrunn dającą zamiast mleka pitny miód, którego dla wszystkich einherjar starcza do syta.

Snorri zauważył, że Walhalla musiała być wyjątkowo dużym domem, który nie mógł mieć jednych tylko drzwi. Już zresztą według Grimnismai (23):

Pięć setek drzwi i cztery tuziny Jak sądzę jest w Walhalli,

Osiem setek einherjar z drzwi tych każdych wyjdzie.

Gdy pójdą walczyć z Wilkiem.

Grimnismai (24) identyczną liczbę komnat: pięć dużych setek (liczących 120 jednostek) i cztery tuziny umieszcza w Bilskirnirze, jak w tym miejscu pieśni nazywa się siedziba Thora (skądinąd zwana Thrudsheimr). Taka paralela oznacza, że wzmianka Harabardsljod (24) o poległych, prostych wojach przybywających do siedziby Thora miała swoje podstawy, a Bilskirnir był ich zaświatowym mieszkaniem, takim jak Walhalla dla możnych.

Opis Walhalli jako ogromnej budowli o setkach wrót, przez które wychodzą do boju uzbrojeni wojownicy, walczący między sobą w sui generis igrzyskach, nasunął Magnusowi Olsenowi skojarzenie z rzymskim Koloseum, w którym dostrzegł praźródło jej przedstawienia. Przypomniał, że pamięć o Koloseum przetrwała w średniowieczu i u Bedy Czcigodnego pojawia się sentencja: „Jak długo stoi Koloseum, stoi i Rzym, gdy upadnie Koloseum, upadnie i Rzym, gdy upadnie Rzym, upadnie i świat”, co Olsen zgrabnie połączył z ideą ragnarok². Pomysł ten, w zasadzie nie do udowodnienia, może być jednak całkiem słuszny. Wśród rzymskich gladiatorów nie brakowało Germanów i nie wszyscy z nich zginęli na arenie.

Einherjar nieustannie ćwiczyli się w walce.

Rzecze Gangleri: Wielki tłum ludzi jest w Walhalli i wydaje mi się, że Odyn musi być wielkim wodzem, jeśli potrafi kierować tak wielkim wojskiem. Ale czym się zajmują einherjar, wtedy, kiedy nie piją³? Har odrzekł: Codziennie, gdy już się odzieją, biorą swą broń, wychodzą z zagrody i walczą na błoniu ze sobą. Taki jest ich dzień. Ale gdy się zbliża czas posiłku, jadą [konno] do domu do Walhalli i siadają do pijatyki⁴.

Tyle napisał Snorri. W Vafthrudnismal (40-41) na pytanie:

Kim są ci, co na łące Odyna.

Walczą ze sobą codziennie?

Yafthrudnir odpowiada:

1

Skj. IB, 57, 84, 61; por. L. Motz 1996, 72.

2

   Bardziej już dyskusyjna jest teza, że Winburg, nad którym według Widsith władał Cezar, jest Walhallą, zapewne był raczej grodem Winidów, jak w dawnej gcrmańszczyźnie od miana celtyckich Wenetów nazywano czasem ludy romańskie. M. Olsen 1931-1932, 151-170; por. R. Simek 1995. 469-471. Liczba einherjar zamieszkujących Walhallę, jaką można dzięki tym danym uzyskać, jest być może nieprzypadkowa; daleko idące przypuszczenia w tej kwestii postawił F. R. Schróder, 1924.

3

   Drekka (pić) należałoby tu w zasadzie przetłumaczyć „piją na umór”.

4

   Snorri cytuje tu znaną już nam strofę 40 z Vafihrudnismal. Przywołane tu strofy były bowiem dla Snorriego źródłem opisu Walhalli i einherjar. Jego proza ułatwia jednak znacznie ich zrozumienie.