~LWF0065 (4)

tów, z których każdy miał po sześćdziesiąt wioseł. Jednakże na skutek zdrady część tej floty uległa zniszczeniu jeszcze przed wtargnięciem do kraju w 1009 r. nowej wielkiej armii duńskiej. Do owej armii wchodzili również domniemani wikingowie z Jomsborga. Działania wojenne miały szczególnie zaciekły przebieg w następnym roku. Jak pisze kronikarz anglosaski, Skandynawowie złupili .całkowicie lub częściowo piętnaście hrabstw. W 1012 r., otrzymawszy „danegeld” w wysokości 48 tysięcy funtów, opuścili Anglię. Podczas tego najazdu w ręce Skandynawów wpadł biskup Canterbury; został on okrutnie uśmiercony, gdyż odmówił zapłacenia za isiebie okupu.

Anglia okazała się bezsilna wobec zwycięskiego wroga. Stałe płacenie „duńskiej daniny” rujnowało ludność. Złu-pieniu uległo wiele miast, opustoszało wiele klasztorów. Magnaci, którzy mogliby pokierować obroną, walczyli między sobą, a zdrada stała się zjawiskiem powszednim. Gdy nad całym krajem zawisła groźba katastrofy, lordowie wzmagali wyzysk chłopów, pozbawiali słabszych mienia i wolności. Lud, nie mający kierownictwa cieszącego się zaufaniem, burzył się. Kaznodzieje i pisarze kościelni nawoływali do kajania się i tłumaczyli nieszczęścia .spadające na Anglików gniewem boskim, który ściągnęli na siebie swymi grzechami i łamaniem praw. Stracono nadzieję na możliwość pozbycia się Duńczyków.

W 1013 r. Swen Widłobrody wtargnął do Anglii. Zdawał sobie dobrze sprawę, że opór Anglosasów nie przeszkodzi mu w opanowaniu całego kraju. Po wylądowaniu ina południu wyspy, skierował swe wojska do duńskich rejonów na północnym wschodzie. Zamieszkali tu jego rodacy okazali mu pełne poparcie i przyjęli go jako króla. Umocniwszy się w Danelaw, opanował Oxford i Winchester, a następnie ruszył na Londyn, lecz poniósł porażkę. Wówczas uderzył na Wessex. Kronika anglosaska stwierdza, że „cały naród uznał go za króla”. Feudałowie przechodzili na jego stronę, a prawowity monarcha Ethel-red II uciekł do Normandii. Jednakże gdy na początku 1014 r. Swen nagle umarł i konungiem Danii został jego starszy syn Harald, Ethelred skorzystał ze sposobności i powrócił do Ańglii. Obiecał swym poddanym sprawie-

♦    dliwsze rządy i wybaczenie zdrady. Mimo to sytuacja władcy angielskiego wciąż była niepewna. Bunt przeciw niemu wzniecił jego własny syn, uzyskawszy poparcie w Danelaw.

Syn Swena, szesnastoletni Kanut, wykorzystując te waśnie, w 1015 r. wznowił działania wojenne przeciwko An-^    glikom. W 1016 r., podczas walk, w których wyraźną prze

wagę zyskali Duńczycy, Ethelred zmarł. Prawie natychmiast po jego śmierci całe wyższe duchowieństwo angielskie oraz magnaci świeccy zaprzysięgli posłuszeństwo Kanutowi. Syn Ethelreda, Edmund Żelazoboki, -wraz z wojskami, które dochowały mu wierności, stawiał dzielnie opór duńskiemu najeźdźcy, lecz ostatecznie został rozbity. Mimo to Kanut musiał zawrzeć z nim układ l    pokojowy, który dokonał podziału Anglii między obie

strony. Edmund jednak umarł w tym samym roku i Kanut został królem całej Anglii.

Chcąc utrzymać swą władzę w pokonanym kraju, Ka-^    nut podzielił go na cztery duże prowuncje. Zarząd nad

nimi powierzył swym zaufanym. Ludność znów musiała płacić „duńską daninę” (ponad 80 tysięcy funtów), która — w czasach Ethelreda pobierana jako kontrybucja

*    na rzecz wikingów duńskich — obecnie stała się dorocznym podatkiem wojennym, przeznaczonym na utrzymanie duńskiej armii oraz floty, i ściągana była w Anglii aż do 1051 r. Kanut otoczył się oddanymi mu wojami, stanowiącymi jego drużynę. Panował w⁷ niej surowy rygor; -wchodzący w jej skład drużynnicy (huskarlar) rządzili się odrębnymi prawami, które tworzyły z nich zamkniętą grupę oraz stały na straży ich interesów i honoru. Liczni współtowarzysze Kanuta otrzymali w darze ziemie w różnych częściach Anglii, niektórzy zaś w jego imieniu zarządzali całymi dzielnicami. Od czasów' pano-

⁾    wania Kanuta w Anglii istnieje tytuł jarla (angielskie:

earl), jak nazywano namiestnika w krajach skandynawskich.

Kanut, dążąc do umocnienia swej pozycji, zabiegał o zjednanie sobie ludności Anglii. W tym celu musiał też uzyskać poparcie właścicieli ziemskich. Zapowiedział więc przestrzeganie dawnych praw^T i sporządził

135