~LWF0158

318

Następne imiona trudno doprawdy uznać za część wyliczenia Elfów, do którego Siegfried Gutenbrunner zaliczył ten fragment strofy. Bifur to Karzeł „trzęsący*’, imię Bofura oznacza groch, a Bombura - „bębniarza, dobosza”. Dalej pojawiają się Ai i Miodvitnir. Być może chodzi tu o jedną i tę samą postać Aiego (dziadka), który szuka pitnego miodu (yitar miadar). Nie jest to jednak cecha, która zmuszałaby nas, ludzi, często również miłośników tego trunku, by go uznać za Elfa.

W wersji Voluspy w Hauksbók i u Snorriego zamiast Bifura, Bofura, Bombura, Noriego i Aina pojawiają się Nar, Nain, Niping, Dain i Ori (lub Orin)¹. Ich imiona w większości nawiązują do świata śmierci. Nar jest „trupem” (J. de Vries 1962, 405). Imię Daina pochodzi od staro islandzkie go deyja, „umierać”². Ori jest „zmęczony” lub „stary”. Natomiast imięNipinga wywieść można od jęczmienia, który według Ahismal (32) „w Helu nazywa się hnipinn” (S. Gutenbrunner 1955, 67). Podobne do wyliczonych tu „zaświatowych” Karłów imiona noszą znani skądinąd ich pobratymcy: Blainn jest „czarny” lub „ciemny” (J. de Vries 1962,42) jak noc, będąca czasem aktywności lękających się światła słonecznego Karłów. Durin według jednej z możliwych etymologii swego imienia jest „ospały”³, a Durnir „drzemiący” (J. de Vries 1962, 88). Niewykluczone więc, że stanowią jedną i tę samą postać. Natomiast Módsognir „wysysa siłę” (J. de Vries 1962, 391), co pozwala dostrzec w nim rodzaj wampira.

Początek strofy dwunastej ma jednak faktycznie postać wyliczenia Elfów, a przynajmniej strzępu takiego wyliczenia. Pojawiają się w nim „Veig, Gandalf, Vindalf, Thrain”. Guttenbruner uznając veig i thrain za słowa pospolite przetłumaczył ten wers jako: „dumny Gandalf i przekorny Vindalf”, być może słusznie. Gandalf to „Elf od różdżki”, jako że różdżka to gandr. Vindalf był zdaniem S. Gutenbrunnera (1955, 65) „Elfem od wiatrów”. Znaczenia dalszych imion (Thekkr - przyjazny, Thorin - dzielny, Thror - pomyślny, przynoszący szczęście, Yitr - mądry) nie przesądzają, do jakiej grupy istot należą osoby, które je noszą. Litr może być natomiast uznany za Olbrzyma⁴.

Imiona Karłów wymienionych w kolejnej strofie (Vsp. 13) przedstawiają je jako rzemieślników, przede wszystkim kowali. Fili to twórca pilników, Kil i robi kliny, Nali gwoździe, Hepti trzonki, Vili jest biegły w sztuce (C. Lecouteaux 1997, 84-85, S. Gutenbrunner 1955, 70), Sviur specjalizuje się w toczeniu, a Hornbori wierci dziury w rogu, jest więc rogownikiem⁵. Także w innych przekazach pojawiają się Karły, których imiona świadczą o ich związkach ze sztuką kowalską, jak „rzucający iskry” Sindri (Vsp. 37; por. J. de Vries 1962, 476) i kowal gwoździ Nain (R. Simek 1995, 278).

Dalej (Vsp. 14-16) przedstawiony został inny ród Karłów. Wieszczka powiada:

Wyliczę Karły z ludu Dwalina Krewnych Lionara aż po Lofara;

Tych, którzy wyszli z kamiennych sal,

Siedziby Aurvangr do Jorovalla.

Forma wyliczenia sugeruje, że są to przodkowie Dwalina, których praojcem był Lofar, co pozostaje w wyraźnej sprzeczności z wizją pochodzenia wcześniej przez nas poznanych Karłów. Wśród wymienionych w tej części dvergatal istot napotykamy jednak na dziwne postacie. Najpierw po kolei przedstawieni zostają: Draupnir i Dolthasir, Har, Hugspori, Hlevangr, Gloi. Już imię pierwszego, identyczne z nazwą bransolety Odyna wskazuje, że istoty z tej części listy są z nim w jakiś sposób powiązane. Har to jedno z heiti tego boga, a Haugspori „odwiedzający kopce”, może być również potraktowane jako jego przydomek. Odwiedzania kurhanów jest bowiem cechą Odyna jako nekromanty. Parę Hle-vangr Gloi S. Gutenbrunner (1952, 78-79) zinterpretował jako jedną postać, „Hlevargra” - „obronnego wilka” o jaśniejącej (gloa) sierści. Dolgthrasir zaś to „chętny do boju, zadawania ran”, czyli wojownik z rodzaju związanych z Ody-nem berserków-wilkołaków, zwanych uljhednar.

Wśród kolejnych postaci imię Skirvira wydaje się odnosić do pasowania desek przy budowie statków (skjerva), a Skafidra (od *skefja) od ich wygładzania lub heblowania. Ai oznacza „pradziadka”, natomiast imię Virvila, podobnie jak kilka innych nie wspomnianych wyżej, pozostaje niejasne.

Kolejne dwie postacie nawiązują do rodu Ynglingów, w którym spotykamy parę królów Alfa i Yngviego⁶, tu jednak ten ostatni obdarzony został ciekawym, właściwszym raczej dla Skjoldungów przydomkiem. Kolejne imię na liście, Eikinskjaldi, nie jest bowiem własnym mianem Karła, lecz raczej przy-

1

   w polskim przekładzie A. Załuskiej-Strflmberg (1968, 6) tłumaczka pomieściła jednych i drugich, nie wydzielając ich pochodzenia z różnych wariantów tekstu, nie jest też już prawdą po studiach Siegfrieda Gutenbrunnera przywołany przez nią komentarz do dawnego wydania Eddy, uznający, że z imion Karłów w dvergatal „tylko kilka jest zrozumiałych”.

2

   Poza dvergatal (Vsp. 13) poświadczony w Hyndluljod (7), gdzie razem z Nabbim jest twórcą Hlidsvinni. Pojawia się już u jedcnastowiecznego skalda SighvataThordarsona (R. Simek 1995, 64). W Havamal (143) występuje jako Elf.

3

   Tak R. Simek 1995, 77; J. de Vries (1962, 88) widzi w nim natomiast „strażnika drzwi”.

4

   Litr jako karzeł pojawia się na pogrzebie Baldra, wymieniany jest też jednak wśród Olbrzymów pokonanych przez Thora, patrz wyżej, s. 208.

5

   S. Gutenbrunner 1955, 70,; por. C. Lccouteaux 1997, 84-85.

6

   Yng linga saga 21.