8

Typ: Mięczaki (Mollusca)

Zwierzęta głównie wodne, rzadziej lądowe. Ciało niesegmentowane, /.łożone przeważnie Z głowy, worka trzewiowego i nogi. Do zdrapywania i rozdrabniania pokarmu służy specjalny narząd, tzw. tarka. Rozmnażanie wyłącznie płciowe. 130000 gatunków.

Gromada: Ślimaki (Castropoda) = brzuchonogi

Mięczaki o asymetrycznym ciele, często okrytym od góry spiralnie skręconą muszlą. Na głowie 1 lub 2 pary czułków i para oczu. Rozwój jest prosty lub złożony (larwa: przeważnie wcliger). 105000 gatunków—wśród nich roślinożerny. planktonożcrcy, drapieżniki, pasożyty, gatunki morskie i lądowe, skrzclodyszne i płucodyszne, rozdziclnopłciowe i obojnaki.

*    ślimak winniczek (Helix pomatia)

*    błotniarka stawowa (Lymnaea stagnalis)

Gromada: Małże ([B wabia]) = blaszkoskrzelne (Lamellibranchiata)

Wodne mięczaki o ciele podzielonym na klinowatą, mięsistą nogę oraz tułów. Głowy brak. Dwuklapowa muszla połączona jest po stronie grzbietowej elastycznym więzadłem i niekiedy dodatkowo zamkiem (zazębiające się wyrostki obu połówek). Są skrzelodyszne, żywią się pokarmem odfiltrowywanym z wody. Rozdziclnopłciowe lub obojnaki; rozwój złożony (larwy: weliger, rzadziej glochidium). 20000 gatunków.

*    omułek jadalny (Mytilus edulis)

*    szczeżuja (Anodonta sp.)

Gromada: Głowonogi (Cephalopoda)

Morskie mięczaki o ciele zróżnicowanym na głowę i tułów. Noga jest przekształcona w lejek oraz ramiona otaczające otwór gębowy. U większości gatunków obecna szczątkowa muszla wewnętrzna. Skurcze mięśni płaszcza, wyrzucające strumień wody z jamy ciała przez lejek, umożliwiają nich na zasadzie odrzutu. Są cztcroskrzelnc (lodziki. kilka gatunków) lub dwuskrzel-ne (ośmiornice i dziesięciomice). Jak na bezkręgowce mają wyjątkowo sprawny układ nerwowy; wśród narządów zmysłów zwracają uwagę ogromne oczy. Są drapieżnikami. Niektóre dorastają do wielometrowych rozmiarów. Rozdziclnopłciowe, wykazują rozwój prosty. 750 gatunków.

*    mątwa pospolita (Sepia officinalis)

*    ośmiornica zwyczajna (Octopus vulgaris)

z rodzą,',, w ^Scb.'^{maI budow}y mięczaka

^b?cZj) ^P'"^{na (Wid}°^k °^d

Ślimaki płucodyszne. A - lądowe: 1. Wstężyk ogrodowy (Cepaea hortensls)’, 2. Ślimak przydrożny (Helicella obvia); 3. Ślimak winniczek (Helix pomatia); 4. Pomrów wielki (Limax maximus)\ 5. ŚHnik wielki (Arion ru/us); B - wodne: 6. Błotniarka moczarowa (Lymnaea truncatula); 7. Błotniarka stawowa (L. stagnalis)’, 8. Zatoczek rogowy (Planorbarius corneus)

mięśnie

Budowa narządu bukałnego

.więzadkł zamka

Schemat budowy wewnętrznej małża (po lewej w przekroju podłużnym, po prawej w przekroju poprzecznym), m.z. - mięsień zwieracz (przekrojony)

Schematy budowy przedstawicieli

pięciu gromad mięczaków

żołądek

worek

czemidłowy

Mątwa: po lewej pokrój ciała tego głowonoga, po prawej schemat budowy wewnętrznej w przekroju Iprzałkowym (podłużnym)