skanuj0025

dziekan

ci i myślenia konkretno-obrazowego; 3) okres wczesnego dzieciństwa (3.-6. rok życia), zw. też wiekiem pytań, cechuje dynamiczny rozwój spostrzeżeń i poznawania otaczającego świata, szybki rozwój koordynacji i precyzji ruchów oraz duża ruchliwość dziecka; przyrost masy wynosi ok. 2-3 kg rocznie, wzrostu ok. 5-7 cm; rozwija się myślenie siowno-log., słownictwo ulega wzbogaceniu i zróżnicowaniu (pod koniec tego okresu dziecko zna ok. 3 tys. słów); w życiu uczuciowym pojawiają się tzw. uczucia wyższe — etyczne i spoi.; dominują zabawy tematyczne, konstrukcyjne i grupowe; 4) okres wczesnoszkolny (późnego dzieciństwa) — dziewczęta 7.-10., chłopcy 7.-12. rok życia, charakteryzuje zmniejszenie przyrostu wysokości ciała, natomiast zwiększenie przyrostu masy; następuje zmiana zębów mlecznych na stałe; w działalności dziecka miejsce zabaw zajmuje stopniowo nauka; następuje szybki rozwój mowy (świadome używanie reguł gram.), pamięci (staje się ona trwała), uwagi; kształtuje się umiejętność myślenia log.-abstrakc. i rozwój wiedzy

0    świecie; 5) w okresie dojrzewania płciowego, czyli adolescencji (dziewczęta 11.-16., chłopcy 13.-18. rok życia), następuje szybki przyrost wzrostu i masy ciała; jest to okres intensywnego dojrzewania płciowego, co uzewnętrznia się powstaniem jaskrawych różnic w budowie dziewcząt i chłopców (dziewczynki — nabierają kobiecych kształtów, pojawia się pierwsza miesiączka; chłopcy — stają się całkowicie sprawni fiz., zwiększa się masa mięśni, zmieniają się rysy twarzy, pojawia się zarost); budzi się popęd płciowy, wzmaga się pobudliwość układu nerwowego, rozwija się życie psych, i uczuciowe; pojawia się krytycyzm myślowy, zainteresowania zaw., ustalają się poglądy społ.-moralne (kształtowanie się osobowości człowieka).

Sytuacja prawna. W starożytności dziecko było całkowicie podporządkowane władzy ojca i nie miało nawet bezwzględnego prawa do życia (znane są praktyki zabijania dzieci ze względów rytualnych bądź eliminowanie dzieci kalekich pod względem fiz. lub psych.). Pod wpływem chrześcijaństwa nastąpiły zmiany chroniące prawo dziecka do życia w stosunkach rodzinnych i publ. (w czasie wojen), utrzymywała się jednak nieograniczona władza ojcowska, a pozycja prawna dziecka była regulowana przez normy obyczajowe. W okresie feudalizmu zróżnicowana była pozycja dzieci małżeńskich

1    pozamałżeńskich; dzieci pozamałżeńskie żyły poza rodziną i nie miały praw osobistych i majątkowych należnych dzieciom z m| stwa (wyjątkowo w rodzinach panując] arystokracji ich pozycja majątkowa być regulowana specjalnymi rozporząd mi); wśród dzieci małżeńskich lepsza9 sytuacja majątkowa syna niż córki; mc[ w większości przechodził na syna, a ' których systemach syn miał zapewri udział w tzw. nadziale rodzinnym. Usti dawstwo XIX w. odeszło od patriarchat modelu rodziny i w miejsce władzy ! wprowadziło władzę rodzicielską (wij obojga rodziców) i wykonywanie jej dli bra dziecka pod nadzorem sądu. W 2.1 XX w. powszechnie zrównano pozycję pi ną dzieci małżeńskich i pozamałżeńskich ustaleniu ojcostwa); w XIX i XX w. wadzono też stopniowo opiekę nad dzljj pozbawionymi pieczy rodziców, ogranicZI odpowiedzialność karną dzieci (sądownlo dia nieletnich, orzekanie środków wyfl wawczych i poprawczych zamiast W Polsce dziecko od ukończenia 13. roką cia ma ograniczoną zdolność do czynnij prawnych, tym niemniej do momentu i czenia 18. roku życia podlega władzy] dzicielskiej; osoba nieletnia (w wiekuj 17 lat) w zasadzie nie odpowiada katf powołany 1981 Komitet Ochrony Praw Dżjl ka czuwa nad przestrzeganiem przepij ustaw i konwencji, prowadzi też biuro in| wencji w sprawach znęcania się nad dziećj Prawa dzieci regulowane są deklaracją i newską, Deklaracją Praw Dziecka oraz Ko wencją Praw Dziecka (-> Deklaracja Pr) Dziecka).

dziekan [łac. decanus 'dziesiętnik’], osoB będąca samodzielnym pracownikiem na) (posiadająca stopień dra habil. bądź prof.), kierująca w szkole wyższej pracą] nauk.-dydakt. wydziału, wybierana ob. 3-letnią kadencję.

dziekański urlop, przerwa w nauce, kttf, za zgodą dziekana przysługuje studentowi! sytuacji uczestnictwa w dodatkowych fffl mach kształcenia (nie związanych bezpf średnio z tokiem studiów), a także w uzasal nionych przypadkach zdrowotnych bądź l| sowych.

dzienne Studia -> studia dzienne.

dziennik lekcyjny, rodzaj -> dokumentat szkolnej, służący rejestracji przebiegu naj czania w danym roku szkolnym; dz.l. je prowadzony przez szkołę dla każdego o( działu, dokumentując w porządku alfabi tycznym dane osobowe uczniów, ich ri

dźwięk

¹ tjlliiwnych opiekunów), tygodniowy edukacyjnych, zakres realizo-! .iinów nauczania oraz dane na-BjMl (iuwadzących poszczególne zaj-|< w il-l inlnotowuje się też obecność filłtw u.i zajęciach edukacyjnych, tema-j jH*F|>iiiMMilzimych zajęć, oceny i zalicze-(tity*! im' pi zez uczniów, oceny zachowali wyhlld iiprawdzianu lub egzaminu prze-jfltiaiUiiiiegii przez okręgową komisję egza-ilBiirliiii, a i.ikże przeprowadzone hospita-|l (w di I prowadzonych przez szkolę dla (Wtiilri li nie wpisuje się danych dotyczących rodziców oraz ocen zachowania i zaliczeń).

dźwięk (glos): 1) artykulacja aparatu głosowego człowieka lub zwierzęcia; źródłem dźwięku są drgania strun głosowych w krtani pod wpływem powietrza wydechowego, natomiast rezonatorami — krtań, jama ustna, nosowa, gardłowa, tchawica, oskrzela; 2) artykulacja instrumentu muz. bądź urządzenia technicznego; 3) zaburzenie falowe w ośrodku sprężystym zdolne do wywołania wrażenia słuchowego.