skanuj0085

ada

apoznawania się z programem nauczania, jego treścią, celem i stawianymi wyma-aniami, prawo do jawnej i umotywowanej ceny postępów w nauce i zachowaniu, pra-'o do organizacji życia szkolnego, prawo reagowania i wydawania gazety szkolnej, pra-^ro organizowania działalności kulturalnej, świat., sportowej oraz rozrywkowej zgodnie własnymi potrzebami i możliwościami rganizacyjnymi, prawo wyboru nauczyciela dniącego rolę opiekuna samorządu. Znowe-mwana 1996 ustawa o systemie oświaty p:aniczyła uprawnienia uczniów w radzie :koly, pozwalając na określenie w swoim gulaminie rodzaju spraw, w których rozpaleniu uczniowie nie będą mogli wziąć Iziahi.

ŚLIWERSKI Kliniku szkolnej demokracji, Kraków 96; B. ŚLIWERSKI Jak zmieniać szkołę, Kraków 98; Po co i jak powołać radę szkoły? red. J. Kropiw-:ki, Jelenia Góra 1999.

da wydziału, organ kolegialny uczelni; skład r.w. wchodzą: dziekan jako jej prze-rdn., prodziekan, wszyscy nauczyciele ad. zatrudnieni na stanowisku profesora 'yczajnego bądź nadzwyczajnego oraz inni siadający stopień nauk. doktora habil., za-idnieni na wydziale; przedstawiciele nie-nodzielnych pracowników naukowo-dy-kt., samorządu studenckiego oraz pracow-;ów nie będących nauczycielami akad.; do mpetencji r.w. należy: ustalanie ogólnych ranków działania wydziału, uchwalanie igramów nauczania i planów studiów, twalanie planu rzeczowo-finansowego wy-ału, ocena działalności dziekana oraz za-erdzanie rocznego sprawozdania dziekana ziałalności wydziału.

dlińska Helena, pseud. Helena Orsza (ur.

' 1879, Warszawa, zm. 10 X 1954, Łódź), [agog, działacz społ.-oświat.; uczestniczka lego ruchu oświat, w Królestwie Pol. pocz. w.; od 1922 wykładała pedagogikę spoi. Volnej Wszechnicy Pol., gdzie 1925 utwo-!a Studium Pracy Społ.-Oświat., od 1927 f. historii i organizacji oświaty pozaszkol-tamże; 1945-54 prof. Uniw. Łódź.; Radka jest twórczynią poi. szkoły pedagogiki 1. i tzw. szkoły warsz. w bibliotekarstwie; agogikę społ. definiowała jako naukę rzajemnych oddziaływaniach człowieka odowiska w procesie wychowania — ?j skład wchodziła rozwijana przez Radcą teoria pracy kult.-oświat. (oświaty do-ych); gł. dzieła: Książka wśród, lodzi ;9, wyd. 4. 1946), Stosunek wychowawcy

przyczyny powodzeń i niepowodzeń szknlłtfĘm (red., 1937), Pisma pedagogiczne: 1.1 Pttltmm gika społeczna (1961), t. 2 Zagadnienia WJ liotekarstwa i czytelnictwa (1961), t. 3 r/H(I jówpracy społecznej i oświatowej (1964), m bor pism: Oświata i kultura wsi polslam (1979).    4#

rady szkoły w świecie, idea uspołecznij

nia i autonomii szkół, decentralizacji pihSil' sów zarządzania nimi czy partycypacji w polityce oświat, osób bezpośrednio zaintereipJL wanych jej edukacyjnymi efektami nie Jsjjf tylko polską specyfiką reform. Badania pedli’ gogów porównawczych z innych krajów wy> kazują, iż procesy te mają miejsce w lyfil) społeczeństwach, w których zwraca llf szczególną uwagę na to, by z jednej strony; szkoły same rozporządzały środkami finainu* wymi na edukację i dodatkowo zdobywały j| z różnych źródeł, zyskując tym samym więc#), autonomii w realizacji swoich programów na* uczania i wychowania, z drugiej strony natu*:, miast, by nad całością wpływów socjalizacy)* nych i edukacyjnych szkół czuwał specjalny, organ, który umożliwiałby przede wszystkim, rodzicom, uczniom i przedstawicielom władl lokalnych większy dostęp do rzeczywistych funkcji, celów, zadań i mechanizmów ksztal* cenią oraz partycypowania w ich stanowieniu czy pożądanej realizacji. Okazuje się, ż(j wzmocnienie praw społeczności lokalnych do nadzoru i interweniowania w funkcjonowanie szkół stało się jednym z najbardziej kontrowersyjnych projektów demokratyzowania oświaty. Organem, któremu nadaje się takie prawo jest rada szkoły przy czym w jednych krajach pełni ona charakter organu doradczego, konsultacyjnego czy kontrolnego, w innych — obok powyższych funkcji — partycypuje także w rzeczywistym, oddolnym sprawowaniu władzy. Rady szkół w takich krajach, jak USA, Austria czy Holandia, sprawują nadzór nad polityką edukacyjną stanu czy regionu, toteż skupiają w swoim gronie zarówno dyrektorów szkół, jak i przedstawicieli nauczycieli, rodziców, uczniów oraz władz lokalnych. W Polsce, Anglii, Walii, Danii i Czechach rady tego typu wchodzą w strukturę szkól na zasadzie ustawowego obowiązku ich tworzenia. W Holandii rady szkół tworzy się też przy placówkach prywatnych. Zakres ich zadań i perspektyw funkcjonowania jest zatem odmienny, czemu warto się przyjrzeć na przykładzie konkretnych rozstrzygnięć.

Kanada. Prowincja Alberta jest pierwszą

rady

IM

..........iowaraa publ. sektora oświaty po-

l«i .■ i ■/ wprowadzenie systemu autonomicznemu zarządzania szkół (sckool-based rnanage-hwiiII . polegającego na tym, że samorządową w|,nl/.ę w każdej z tych instytucji sprawuje tiiil.i szkoły (school counchs) w osobach re-jtMsrnlantów wszystkich podmiotów eduka-i|i, ,i więc nauczycieli, rodziców, uczniów ! wi.ulz lokalnych. Znowelizowana ustawa i,wi,iłowa z 31 III 1994 przyznaje szerokie !i|n,iwnienia rodzicom i władzom samorzą-ilnwym w zakresie kierowania szkolą. Więk-,i -iirić członkowską w składzie rady stanowią nul/,ice, przy czym proponuje się, by wszyscy u'|iiiy.entowali wspólne wyznanie religijne limilestantyzm lub katolicyzm] dominujące w danym okręgu szkolnym. Zadaniem rady ndioly jest: 1] doradzanie dyrekcji i lokalnym władzom szkolnym we wszystkich sprawach ilnlyczących szkoły; 2) spełnianie wszelkich iilmwiązków lub funkcji jakie zostaną na nią delegowane przez władze oświatowe; 3] zagwarantowanie uczniom możliwości zrealizowania ministerialnych założeń edukacyjnych; 4) zapewnienie właściwego finansowania pracy szkoły oraz dysponowania przez m,| pieniędzmi zgodnie z prawem i wymaganiami inspektora szkolnego; 5) podjęcie działań niezbędnych dla pracy szkoły a zarazem będących w zgodzie z obowiązującymi przepisami oświatowymi.

W ramach swojej polityki rada szkoły może realizować zgodnie z potrzebą własne zadania, o ile nie naruszają one charakteru programu kształcenia, standardów edukacyjnych, które muszą uczniowie osiągnąć czy prawnych regulacji wydatkowania pieniędzy. Rodzice mogą zatem kontrolować i animować zajęcia pozalekcyjne dzieci, poszerzać plan zajęć szkolnych, dostarczać władzom komunalnym informacje o efektywności pracy szkoły czy informować wszystkich rodziców o postępach w uczeniu się ich dzieci. Szkoły są zatem zarządzane tak jak przedsiębiorstwa, zaś rodziców traktuje się w nich jak ich klientów, którzy mają prawo do wyrażania poziomu swojego zadowolenia z „wytwarzanych” w niej dóbr. 1995 pojawiły się głosy sprzeciwu wobec tak dalekich wpływów rodziców na sposób zarządzania szkołami, toteż w lipcu tego roku znowelizowano ponownie ustawę, redukując dotychczasowe funkcje rad szkół jedynie do roli doradczej. To, co do tej pory było ich powinnością, stało się jedynie zadaniową możliwością, z którą dyrekcje szkół mogą, ale nie muszą już się liczyć. Inspektorzy szkolni zawierają 3-letnie mogą być odnawiane na jeszcze jedną kadencję. Zakres włączania się rad szkół w kreowanie życia szkoły rozciąga się pomiędzy brakiem jakiejkolwiek aktywności, a angażowaniem się w sposób wręcz ekstremalny. Stąd też debata nad ich rolą skupiła się przede wszystkim na zagadnieniu ich reprezentatywności. Część osób zaczęła się obawiać, że określone grupy osób mogą przejąć w radach szkół władzę i podejmować takie decyzje, które nie uwzględniałyby zainteresowań czy potrzeb wszystkich uczniów. Niezbędne zatem okazało się stworzenie mechanizmu odwoływania członków rady oraz opracowanie poradnika dla nowych kandydatów, aby rozumieli oni zasady, strukturę i funkcje tego organu nie tylko wobec danej społeczności szkolnej, ale i w stosunku do całego systemu oświatowego. Dzięki zaistnieniu i zaktywizowaniu się rad szkół pojawiło się w nich więcej innowacji edukacyjnych oraz zwrócono uwagę na potrzebę permanentnego doskonalenia całego procesu kształcenia.

USA. W Stanach Zjednoczonych rady szkół {school boards) obejmują swoim zasięgiem kilka szkół, rzadko zaś tylko jedną, realizując zadania państwowej polityki oświat, oraz minimalne standardy określone przez stanowe władze oświatowe. Aktualnie istnieje w USA ok. 15 tys. szkolnych obwodów o różnej liczbie uczniów (od 20 do 1 miliona) czy różnej wielkości terytorium (od obszaru mniejszego niż 1 mila kwadratowa do przekraczającego 100 mil kwadratowych). W jednym rejonie wydaje się rocznie na ucznia mniej niż 2 500 USD, w innym nawet 10 000 USD. Pierwsze lokalne rady szkolne pojawiły się w koloniach Nowej Anglii ok. 1660. Od 1789 każdy stan miał już swój odrębny system oświatowy. Na początku XX w. zredukowano skład rad szkolnych do 5-7 osób oraz określano czas trwania kadencji jej członków.

Organ ten zatrudnia inspektora szkolnego, dyrektorów szkół, przyjmuje do pracy w szkołach nauczycieli oraz określa wysokość ich płac. Zadaniem rady szkoły jest także określanie minimalnych kwalifikacji nauczycieli, minimalnego planu nauczania w ciągu roku, minimalnej liczby przedmiotów oraz minimalnej liczby punktów kredytowych, jakie musi uzyskać uczeń do zaliczenia danego roku szkolnego. Rady szkół zajmują się analizą poniesionych nakładów na proces kształcenia w stosunku do uzyskiwanych efektów, biorąc pod uwagę wyniki uczniów w rozwiązywaniu ogólnokrajowych wystandaryzowanych testów wiadomości. Jeśli szkoła nie spełnia