skanuj0132

Ww

Walczak Marian (ur. 25 X 1923, Biniew k. Ostrowa Wlkp.), pedagog; prof. PAN; 1964-72 prezes ZG ZNP; 1972-84 dyr. generalny w PAN; 1981-92 kier. pracowni w Inst. Zachodnim; prof. w Inst. Badań Edukacyjnych; od 1987 red. nacz. „Przeglądu Historyczno--Oświatowego"; zajmuje się historią oświaty i zawodu nauczycielskiego, dziejami szkolnictwa w latach 1939-45 w Polsce i w innych krajach okupowanych przez III Rzeszę; gl. dzieła: Wielkopolska konspiracja oświatowa 1939-45 (1972), Nauczyciele wielkopolscy w latach wojny i okupacji (1974), Szkolnictwo wyższe i nauka polska w latach wojny i okupacji (1978), L’enseignement legał et 1’enseig-nement clandestin pendant 1’occupation nazie en Pologne (1981), Działalność oświatowa i martyrologia nauczycielstwa polskiego pod okupacją hitlerowską (1987), Szkolnictwo zawodowe w Polsce w okresie okupacji hitlerowskiej (1993), Ludzie nauki i nauczyciele polscy podczas U wojny światowej. Księga strat osobowych (1995).

wałbrzyski eksperyment -> eksperyment wałbrzyski.

warsztaty przyszłości (niem. Zukunfts-werkstatt), wzorowana na „burzy mózgów” metoda kształcenia projekcyjnego, której twórcą jest prof. Robert Jungk z Niemiec, pozwalająca uczestnikom zajęć na swobodne wyrażanie swojej wiedzy, intuicji, odczuć czy osobistych wizji dzięki animowanemu procesowi komunikacji w zróżnicowanej grupie społecznej; w.p. mają uczyć twórczej, demokratycznej rozmowy, skłaniać osoby o zróżnicowanym pochodzeniu społ., kulturowym, nar. czy etnicznym do wyrażania swoich opinii, życzeń, projektowania przyszłości; metoda ta wykorzystywana jest w oświacie dorosłych oraz w kształceniu międzykulturowym młodzieży. Po raz pierwszy w.p. zostały zastosowane w Polsce w latach 1993-95 w ramach polsko-niem. projektu badawczego naukowców Katedry Teorii Wychowania UŁ (prof. 0. Czerniawska) i Uniwersytetu w Hanowerze (prof. H.M. Griese) pt. „Europa — obrazy, wizje, impulsy do uczenia się. Polsko-niemieckie studium porównawcze i jego implikacje dla oświaty dorosłych”.

E. DUBAS „ Warsztaty przyszłości’’ w naukach o wychowaniu, Kraków 1997; Europa jako temat jakościowych badań pedagogicznych, red. E. Dubas,

H. M. Griese, Toruń 1998.

warunkowanie, wytwarzanie odruchów warunkowych w sytuacjach naturalnych bądź eksperymentalnych; podstawowe typy: -» warunkowanie klasyczne, -» warunkowanie instrumentalne.

warunkowanie instrumentalne, wytwarzanie nowych reakcji bądź modyfikowanie istniejących za pomocą techniki wzmocnienia, czyli nagradzania zachowań pożądanych i karania niepożądanych; jednym z prekursorów badań nad w.i. był E.L. Thorndike (por. -* behawioryzm).

warunkowanie klasyczne, wytwarzanie reakcji na bodziec pierwotnie obojętny (warunkowy) przez skojarzenie go z bodźcem bezwarunkowym, wywołującym tę reakcję; pierwsze badania nad w.k. przeprowadził

I. P. Pawłów (por. -> behawioryzm).

Wechslera skala, jeden z najczęściej stosowanych testów do badania inteligencji, skonstruowany przez amer. psychologa D. Wechslera.

werbalizm (łac. verbum 'słowo’), nauczanie słowne pozbawione poglądowej podstawy; stosowane powszechnie w średniowieczu, przeważało w nauczaniu do XVII w., kiedy to przeciwstawiono mu zasadę -*■ poglądo-wości.

Warnic Henryk (ur. 1829, zm. 1905), pedagog; autor prac pedag. (m.in. Przewodnika wychowania), podręczników i książek dla dzieci i młodzieży, tłumacz, popularyzator myśli pedagogicznej.

wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli, forma doskonalenia zaw. nauczycieli; jej specyfiką jest wspólny, celowy, planowy, cykliczny i adekwatny do warunków funkcjonowania szkoły proces uczenia się rady pedag., ukierunkowany na efektywność kształcenia czy wychowania, prowadzący do powstawania innowacji i zmian pedag. w samej szkole, poprawy jakości komunikacji, rozwoju współpracy, zespołowego rozwiązywania problemów edukacyjnych, stałego ulepszania koncepcji programu kształcenia lub wychowania, organizowania zajęć i sposobu kierowania szkołą. Zaletą w.d.n. jest stymulowanie nauczycieli do samowychowania, wspieranie procesu uspołecznienia szkół, stwarzanie warunków do autentycznych innowacji pedag., integrowanie zespołu nauczycieli, budowanie dobrego klimatu szkoły, podnoszenie poczucia odpowiedzialności za jakość kształcenia i wychowania. Dla potrzeb realizowania w.d.n. specjalnie kształci się -» moderatorów.

wgląd: 1) pojęcie wprowadzone przez twórców psychologii postaci na oznaczenie zjawiska, zw. też olśnieniem lub iluminacją, polegającego na nagłym znalezieniu rozwiązania problemu, nagłym zrozumieniu sytuacji problemowej prowadzącym do wytworzenia nowego pomysłu jej rozwiązania; w. traktuje się jako mechanizm uczenia się (teorie poznawcze) przeciwstawny uczeniu się przez próby i błędy (-> prób i błędów metoda) bądź jako jeden z etapów procesu rozwiązywania problemów; 2) zdolność uświadamiania sobie, analizy i rozumienia własnych przeżyć, reakcji, motywów postępowania, zapewniająca pełniejszą nad nimi kontrolę; w -► psychoanalizie stanowi cel zabiegów psychoterapeuty, który stara się doprowadzić pacjenta do osiągnięcia w., czyli odkrycia, zrozumienia i emocjonalnego przeżycia wypartych do podświadomości treści, będących przyczyną objawów nerwicowych.

Wiatrowski Zygmunt (ur. 14IV1928, Zagórów), pedagog; prof. WSP w Bydgoszczy, kier. Katedry Pedagogiki Pracy, 1984-87 prorektor; zajmuje się zagadnieniami pedagogiki pracy i kształcenia zawodowego, ich teoretycznymi podstawami, warunkami pracy w szkołach zawodowych, a także uwarunkowaniami sukcesów i niepowodzeń szkolnych uczniów pracujących; gl. dzieła; Powodzenia i niepowodzenia szkolne pracujących (1975),

Pedagogika pracy w zarysie (1980,1985), Nu uczyciel szkoły zawodowej dawniej, dziś i jutro (1990, 1993), Podstawy pedagogiki pracy (1994).

wiek dojrzewania (adolescencja), okres rozwoju człowieka stanowiący przejściowe stadium między dzieciństwem a dojrzałością biol. i psychol. (dorosłością); wyróżnia się 3 etapy; preadolescencja (10.-12. rok życia), wczesny w.d. (13.-16. rok życia), późny w.d. (17.-20. rok życia).

wiek umysłowy (wiekinteligencji), oceniony na podstawie wyniku badania testowego poziom rozwoju umysłowego (inteligencji) dziecka, wyrażony wiekiem życia, w którym większość dzieci osiąga ten poziom.

wielostronne kształcenie -> kształcenie wielostronne.

Więckowski Ryszard (ur. 12 X 1935, Kłobuck), pedagog; prof. Uniw. Łódź.; od 1991 kier. Katedry Pedagogiki Przedszkolnej i Wczesnoszkolnej UŁ; od 1972 pracownik w Instytucie Programów Szkolnych, od 1986 w CODN; od 1983 red. nacz. „Życia Szkoły”; 1990-94 członek ZG ZNP; zajmuje się pedagogiką wieku dziecięcego, pedagogiką wczes-noszkolną, teoretycznymi podstawami edukacji początkowej, nauczaniem zróżnicowanym, wielopoziomowym oraz kształceniem językowym dziecka; gl. dzieła: Zapobieganie opóźnieniom w nauczaniu początkowym (1968), Problem indywidualizacji w nauczaniu (1973), Nauczanie zróżnicowane (1973), Elementy systemu nauczania początkowego (1976,1979), Ćwiczenia słownikowo-frazeolo-giczne i syntaktyczne w klasach początkowych (1983, 1986), Pedagogika wczesnoszkolna (1993, wyd. 3. 1998).

Wilgocka-Okoń Barbara (ur. 22 II 1927, Troszynek k. Sochaczewa), pedagog; em. prof. pedagogiki wczesnoszkolnej Uniw. Warsz.; 1981-1997 kier. Katedry Metodyki Nauczania Początkowego i Wychowania Przedszkolnego (od 1994 Katedra Edukacji Początkowej); kier. Zakładu Modernizacji Kształcenia i Wychowania w Inst. Badań Pedag. oraz wicedyr. w Inst. Badań Programów Szkolnych; 1972-88 pracownik Inst. Pedagogiki UJ w Krakowie; oprać, test dojrzałości szkolnej, który znalazł powszechne zastosowanie w polskiej oświacie; gł. dzieła: Organizacja pracy i odpoczynku ucznia (1958,1964), Zasób umysłowy dzieci dawniej a dziś (1967), O badaniu dojrzałości szkolnej (1971), Dojrzałość szkolna dzied a środowisko (1972), Obciążenie uczniów a optymalizacja pracy szkoły