Zadanie 1. (3 pkt)
Na rysunku przedstawiono układ pokarmowy człowieka.
a) Podaj nazwy elementów budowy oznaczonych na rysunku literami A, B, C.
A. & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
B. & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
C. & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
b) Wyjaśnij, na czym polega rola elementów budowy A, B, i C w gospodarce
węglowodanowej organizmu.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Zadanie 2. (2 pkt)
Jednym z głównych składników pokarmowych diety człowieka są białka. Szczególnie ważne są
białka pełnowartościowe, które zawierają wszystkie niezbędne dla organizmu aminokwasy
egzogenne.
a) Wyjaśnij pojęcie aminokwasy egzogenne.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ............
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ............
b) Podaj dwie funkcje białek w organizmie człowieka wraz z przykładem białka pełniącego
daną funkcję.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ............
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ............
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Zadanie 3. (1 pkt)
Na rysunkach przedstawiono uzębienie człowieka. Rysunek A przedstawia uzębienie mleczne
natomiast rysunek B  uzębienie stałe.
Określ, jaki rodzaj zębów nie występuje w uzębieniu mlecznym człowieka.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Zadanie 4. (2 pkt)
Poniżej przedstawiono stwierdzenia dotyczące roli enzymów trawiennych. W trzech stwierdzeniach
pojawiły się błędy.
A. Pepsyna trawi białka w środowisku zasadowym żołądka.
B. Sacharaza rozkłada sacharozę na dwie cząsteczki glukozy i cząsteczkę fruktozy.
C. Laktaza rozkłada laktozę do jednej cząsteczki glukozy i jednej cząsteczki galaktozy.
D. Lipaza to enzym rozkładający wiązania estrowe w trójglicerydach.
E. Maltaza rozkłada maltozę do trzech cząsteczek glukozy.
F. Nukleazy biorą udział w enzymatycznym rozkładzie kwasów nukleinowych.
Zaznacz stwierdzenia zawierające błędy oraz dokonaj korekty każdego z nich.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Zadanie 5. (3 pkt)
Na rysunku przedstawiono budowę kosmka jelitowego oraz komórkę X, należącą do jednej ze
struktur spośród A  C.
a) Podaj nazwy elementów budowy kosmka oznaczonych literami A, B i C.
A. & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
B. & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
C. & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
b) Podaj oznaczenia literowe elementów budowy kosmka jelitowego, które biorą udział we
wchłanianiu i transporcie aminokwasów oraz kwasów tłuszczowych.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
c) Podaj, elementem budowy której struktury (A, B czy C) jest komórka oznaczona na
rysunku jako X. Wybór uzasadnij jednym argumentem, uwzględniając budowę i rolę
komórki X.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Zadanie 6. (2 pkt)
Przeprowadzono badania, podczas których sprawdzano wydatek energetyczny organizmu w czasie
różnych form aktywności fizycznej. Wyniki badań przedstawiono w poniższej tabeli.
Rodzaj aktywności fizycznej Wydatek energetyczny organizmu
[kcal/kg/10min]
Siedzenie i czytanie 0,18
Ubieranie się 0,47
Gra w tenisa 0,57
Jazda na rowerze 0,70
Bieg przełajowy 1,63
Sformułuj, na podstawie powyższych danych, prawidłowość określającą zależność między
wydatkowaniem przez organizm energii a rodzajem aktywności fizycznej.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Zadanie 7. (3 pkt)
Na poniższym schemacie przedstawiono procesy A i B, którym podlegają tłuszcze w przewodzie
pokarmowym człowieka. Produktem ostatecznym tych procesów są związki X i Y.
A. B.
tłuszcz tłuszcz zemulgowany X + Y
a) Podaj nazwy procesów oznaczonych litrami A i B.
Proces A & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Proces B & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
b) Podaj nazwy związków X oraz Y, które są produktami powyższych procesów.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ............
c) Określ dokładną lokalizację w przewodzie pokarmowym procesów przedstawionych na
schemacie.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ............
Zadanie 8. (2 pkt)
Płyn Lugola służy do wykrywania skrobi. Jeśli do 5 ml kleiku skrobiowego zostanie dodana 1
kropla płynu Lugola wystąpi ciemnoniebieskie zabarwienie.
Odczynnik Barfoeda służy do wykrywania dwucukrów. Po dodaniu 1 kropli roztworu dwucukru do
5 ml odczynnika Barfoeda zawartość probówki należy gotować przez kilkanaście minut. Po tym
czasie pojawi się czerwony osad.
Enzym amylaza rozkłada skrobię do dekstryn i maltozy. Efektywnie działa w temperaturze
ludzkiego ciała. Ogrzewając probówkę z kleikiem skrobiowym i amylazą, np. w dłoni można
doprowadzić do strawienia skrobi.
Przedstaw dwa sposoby, wykorzystując płyn Lugola i odczynnik Barfoeda, za pomocą których
można wykazać, że po dodaniu do kleiku skrobiowego enzymu - amylazy, skrobia uległa
strawieniu.
A. Płyn Lugola
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
B. Odczynnik Barfoeda
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Zadanie 9. (1 pkt)
Na rysunku przedstawiono pęcherzyki płucne wraz z obsługującymi je naczyniami krwionośnymi.
Strzałki pokazują kierunek przepływu krwi naczyniami oznaczonymi 1 i 2, do oraz z pęcherzyków
płucnych.
a) Podaj nazwy naczyń krwionośnych oznaczonych na rysunku cyframi 1 i 2.
1 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
2 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
b) Metabolizm komórkowy wymaga ciągłego dostarczania substratów oraz usuwania zbędnych
produktów przemiany materii i energii.
Określ rolę, jaką w metabolizmie komórkowym odgrywają naczynia oznaczone na
rysunku cyframi 1 i 2 oraz pęcherzyki płucne.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ............
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Zadanie 10. (2 pkt)
W tabeli przedstawiono stwierdzenia dotyczące układu oddechowego człowieka. Oceń poniższe
informacje w kategorii prawda/fałsz, wpisując odpowiednio literę P, jeśli informacja jest prawdziwa
lub F, jeśli informacja jest fałszywa.
L.p. Stwierdzenie P/F
A. Warstwa surfaktantu w pęcherzykach płucnych obniża napięcie
powierzchniowe ich ścian, zapobiegając zapadaniu się pęcherzyków w trakcie
wydechu.
B. Jama nosowa jest przystosowana do ogrzewania wdychanego powietrza, dzięki
bogatemu jej unaczynieniu.
C. Śluz pokrywający drogi oddechowe oraz biorący udział w nawilżaniu powietrza
wydzielany jest przez komórki kubkowe tkanki nabłonkowej.
D. W jamie opłucnej znajdującej się pomiędzy opłucną płucną i opłucną ścienną
panuje ciśnienie niższe od atmosferycznego, a jego dalsze obniżanie następuje
w czasie wydechu.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Zadanie 11. (2 pkt)
Na uproszczonym wykresie przedstawiono zmiany objętości powietrza w płucach.
Uzupełnij tabelę, przyporządkowując strzałkom oznaczonym na wykresie cyframi 1, 2 i 3
odpowiedni opis, wybierając spośród poniższych (od A do D) oraz podając nazwę danej
pojemności płuc.
A. Jest określana na podstawie objętości powietrza wymienianego w płucach podczas cyklu:
maksymalny wdech  maksymalny wydech.
B. Jest określana na podstawie objętości powietrza wymienianego w płucach podczas cyklu:
spokojny wdech  spokojny wydech.
C. Jest określana na podstawie objętości powietrza, którą można usunąć z płuc po zakończeniu
spokojnego wdechu.
D. Jest określana na podstawie objętości powietrza, której nie da się usunąć z płuc nawet przy
maksymalnym wydechu.
Nr Opis Nazwa pojemności płuc
strzałki (A/B/C/D)
1.
2.
3.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Zadanie 12. (2 pkt)
Zapotrzebowanie na składniki mineralne u roślin bada się stosując w uprawie odpowiednie pożywki
lub roztwory, z których wyklucza się poszczególne jony.
Na rysunkach przedstawiono wynik eksperymentu, w którym badano, jak na rozwój rzodkiewki
wpływa pożywka pełna oraz brak pojedynczych jonów w pożywce: potasu, fosforu i azotu.
a) Podaj, która próba, spośród przedstawionych na rysunkach stanowiła próbę kontrolną.
Określ jej rolę w tym eksperymencie.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
b) Sformułuj wniosek na podstawie wyników przedstawionego na rysunkach eksperymentu.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Zadanie 13. (1 pkt)
Na poniższych rysunkach przedstawiono płuca dwóch kręgowców: płaza i gada.
Określ, który rysunek (A czy B) przedstawia płuca gada. Odpowiedz
uzasadnij jednym
argumentem.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Zadanie 14. (3 pkt)
Badano wpływ różnych dawek nawozu azotowego na wielkość plonów żyta z powierzchni 0,1 ha.
Wyniki badań przedstawiono w tabeli.
Masa
0,0 5,0 7,5 10,0 12,5 15,0 17,5 20,0 25,0 30,0 35,0 40,0
nawozu (kg)
Plon żyta (t) 2,7 3,0 3,3 3,7 4,1 4,5 4,7 4,6 3,7 2,5 1,4 0,8
a) Narysuj wykres przedstawiający zależność między dawką nawozów azotowych a plonem
żyta.
b) Sformułuj wniosek na podstawie powyższych danych.
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Zadanie 15. (3 pkt)
Na schematach A i B przedstawiono dwa procesy zachodzące podczas przemian metabolicznych
w komórkach.
A. B.
a) Podaj pełną nazwę każdego z procesów przedstawionych na schematach.
Proces A: & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .............
Proces B: & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .............
b) Podaj po jednym przykładzie organizmów, w komórkach których przeprowadzane są
procesy A i B.
Proces A: & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .............
Proces B: & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .............
c) Podaj nazwy przemian, którym podlega pirogronian w przypadku procesu A i B.
Proces A: & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .............
Proces B: & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .............
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego