skanuj0019 (72)

ne” wyobrażenie (a ściślej: reprezentacje i wyobrażenia — w liczbie mnogiej) własnej osoby jest (są) bowiem podstawowym wyznacznikiem procesu kierowania wrażeniem, określa(-ją) „horyzont” potencjalnych, psychicznie dostępnych publicznych (auto) w i zeru nków jednostki, jak i środków ich realizacji. Dobrą ilustracją tego stanowiska wydaje się cytowany wcześniej rezultat badania Shepperda i Socherma-na (1997). „Ja” makiawelistów („jestem królem dżungli”) sprawiło, że autowizeru-nek „łamagi” — mimo, że zwiększał szanse zwycięstwa — znalazł się „poza horyzontem” możliwych do realizacji wizerunków publicznych.

Podobieństwo - prezentowanych innym — publicznych wizerunków własnej osoby do „autentycznego ja” jednostki jest dodatkowo zwiększane poprzez to, że związki między „ja” i autoprezentacją są obustronne. Nie tylko prywatne „ja” wpływa na sposób autoprezentacji, ale również dokonanie określonej autoprezentacji zwrotnie modyfikuje „ja”, zgodnie z zasadą „jakim się autoprezentujesz, takim się stajesz” (por. Dymkowski, 1996; Rhodewalt i Agustsdottir, 1986). Sprawia to, że najprawdopodobniej rzadko mamy do czynienia z rzeczywistym autoprezenta-cyjnym „kłamstwem”. Publiczne autoprezentacje oferowane innym mieszczą się najczęściej w granicach „autentycznego ja”, mimo że różne audytoria mogą oglądać nieco inne wizerunki tej samej osoby. W świetle poglądów najbardziej prominentnych, współczesnych badaczy trafniejszą metaforą procesu autoprezentacji wydaje się więc „robienie miny” czy „przybieranie pozy”, niż tradycyjnie używana (np. Dymkowski, 1996) metafora „przywdziewania autoprezentacyjnej maski”.

Literatura cytowana

Apsler R. (1975) Effects of embarrassment on hehdyior toward others, „Journal of Personalily and Social Psychology” 32, s. 145-153.

Arkin R. M. (1981) Self-presentalional slyles. W: hnpression managemetu tlieoty and socialpsyclwlogi-cal n/search, J. T. Tedeschi (red.), New York, Academic Press, s. 311-333.

Arkin R. M., Appelnian A. J., Burger J. M. (1980) Social aiuiety, self-pneseniation, and sidf-sęmng bias in causa! aitribution, „Journal of Personalily and Social Psychology” 38, s. 23-35.

Baumeister R. F. (1982a) A self-presentaiiona! view of social phenomenu, „Psychological Bullelin” 91, s. 3-26.

Baumeisler R. F. (I982b) Selfesteem, sef-presentation, and futurę interaction. A diiemma of ivputation, „Journal of Personalily” 50, s. 29-45.

Baumeisler R. F. (1984) Choking under pressure. Self-consciousness and pamdoxical ejfects ofincenti-ves on Skiliful peifonnance, „Journal of Personalily and Social Psychology” 46, s. 610-620.

Baumeisler R. F., Hamillon J. C., Tice D. M. (1985) Public versus private expectancy of success. Confi-dence booster or peifonnance pressure?, „Journal of Personalily and Social Psychology” 48, _s. 1447_|457.

Baumeisler R. F., Jones E. E. (1978) W hen self-presentation is constrained by the taigeds Icnowledge. Consistency and compensation, „Journal of Personalily and Social Psychology” 36, s. 608-618.

Baumeisler R. F., Tice D. M., Hullon D. G. (1989) Self-presentalional motimtions and personality dif-fcrences in self-esteem, „Journal of Personality” 57, s. 547-579.

Baumgardner A. H., Arkin R. M. (1987) Coping with the pmspect of social disapptmal. Stmtegies and secjuele. W: Coping with negative life events. Clinieal and social psychological perspectives, C. R. Snycler, C. E. Ford (red.), New York, Plenum Press, s. 323-346.

ifuingąrdner A. H., Lakę E., Arkin R. M. (1985) Claiming mood as a self-handicap. The influence of spoiled and unspoiled public identity, „Personalily and Social Psychology Bulletin” 11, s. 349-357.

Bayer C. L. von, Sherk D. L., Zanna M. P. (1981) hnpression management in tlie jol) inteiriew. When the. feinale applicant meets the małe (chmmnist) intemewer, „Personalily and Social Psychology Bul-letin” 7, s. 45-51.

Bohra K. A., Pandey J. (1984) łngmtiation toward strangers.fiiends, and bosses, Journal of Social Psychology” 22, s. 217-222.

Bradiey G. W. (1978) Self-senńng biases in the attribution pmcess. A reexamination ofthefact orfiction cpiestion, „Journal of Personality and Social Psychology” 36, s. 56-71.

Cialdini R. B. (1994) Wywieranie wpływu na ludzi, tłum. B. Wojciszke, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne (wyd. oryg. 1993).

Cialdini R. B., De Nicholas M. E. (1989) Self-presentatidifby association, „Journal of Personalily and Social Psychology” 57, s. 626-631.

Cialdini R. B., Finch J. F., De Nicholas M. E. (1989) Strategie Self-presentation. The indiiecl loute. W: The psychology of tael i cal communication, M. J. Cody, M. L. Mclaughlin (red.), London, Multilin-gual Matters, s. 194-206.

Cialdini R. B„ Richardson K. D. (1980) Two indirect taclic/j of image management. Basking and blas-ting, „Journal of Personalily and Social Psychology” 3|^lj, s. 406-415.

Darley .1. M., Goethals G. R. (1980) Peoples analyses of me cuses of ability linked peifomiances. W: Advances in experimental social psychology, L. Berk()\Wiiz (red.), i. 13, New York, Academic Press, s. 1-37.    _f.^u

Doliński D., Szmąjke A. (1994) Sanioiitntdnianie - dobie i złe stmny rzucania kłód pod własne nogi, Olsztyn, Pracownia Wydawnicza Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

Dymkowski M, (1996) Samowiedza w okowach pizywdziewanych masek. Warszawa, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PĄN.

Ferrari J. R. (1991) A second look at behavioral setf-handicapping among women, „Journal of Social Behavior and Personalily” 6, s. 195-206.

Fontana A. F. (1971) Machiavelljanism and manipulation in the mentol patiem ivle, „Journal of Personality” 39, s. 252-263.

Forsylh D. R., Riess M., Schlenker B. R. (1977) Irnpiession-managenient concerns goeering reactions to afaulty decision, „Representalive Research in Social Psychology” 8, s. 12-22.

Gaes G. G., Tedeschi J. T. (1978) An emlUation of self-estecm and impression management theories of anticipatoiy belief change, „Journal of Experimen(al Social Psychology” 14, s. 579-587.

Gibson B., Sachau D. (2000) Sandbagging as a self-piesentalional strategy. Claiming to be less tlian you are, „Personality and Social Psychology Bulletin” 26, s. 56-71.

Goffman E. (1981) Człowiek w teatize życia codziennego, tłum. H. i P. Śpiewakowie, Warszawa, PIW (wyd. oryg. 1959).

Gollwitzer P. M. (1986) Stmńng for specific idenlities. The social leality of self-symbolizing. W: Public self and pmate self, R. F. Baumeister (red.), New York, Springer, s. 143-160.

Jones E. E. (1970) łngratiation, New York, lrvington Publishers, Inc.

Jones E. E., Pittman T. S. (1982) Toward a generał itheoiy of strategie self-presentation. W: Psychological perspectiyes on the self, J. Suls (red.), Hillsdale, NJ, Erlbaum, s. 231-262.

Leary M. R. (1983) Understanding social aiuiety, Beverly Mills, CA, Sagę.

Leary M. R. (1989) Self-pivsentalional piocesses in leadersliip enteigence and ejfcctireness. W: Inipres-.y sion management in the drganizatioh, R. A. Giacalone, P. Rosenfeld (red.), Hillsdale, NJ, Erlbaum, P s. 363-374.

Leary M. R. (1999) Wywieranie wrażenia na. innych. O sztuce autoprezentacji, tłum. A. i M. Kacmajor, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne (wyd. oryg. 1995).

Leary M. R., Barnes B. D., Griebel C. (1986) Cognitive, affective, and attiibutional effects of potential threats to self-esteeni, Journal of Social and Clinical Psychology” 4, s. 461-474.

Leary M. R., Kowalski R. M. (1990) Inipiession management. A literalnie review a two-component model, „Psychological Bulletin” 107, s. 34-47.

173