EGZYSTENCJALIZM
To nurt filozoficzny mający swą genezę w połowie XIX wieku
(S. Kirkegaard) a rozwijający się najpełniej w latach 1920-1960
poprzedniego stulecia. Przedmiotem dociekao egzystencjalistów
są indywidualne losy jednostki ludzkiej, wolnej oraz odpowiedzialnej. Podstawowe pojęcia związane
z myślą egzystencjalną to: wolnośd, odpowiedzialnośd, ludzkie wybory, niedoskonałośd natury ludzkiej,
tragizm, infinityzm, humanizm.
Myślenie egzystencjalne rozwijało się w dwóch nurtach: teistycznym i laickim.
Do pierwszego, obok Soerena Kierkegaarda należą: Nikołaj Bierdiajew, Karl Jaspers, Emmanuel Mounier,
Miguel de Unamuno, Peter Wust, do drugiego natomiast: Albert Camus, Martin Heidegger, Jean Paul Sartre.
Przedmiotem filozofii egzystencjalnej jest niepowtarzalność człowieka
realizowana w autonomicznych wyborach, a następnie - w perspektywie owych wyborów -
interpretowanie różnorodnych problemów egzystencji
B. Milerski
Niezależnie od tego, czy mowa jest o egzystencjalizmie teistycznym czy laickim, każde myślenie egzystencjalne
cechuje założenie, że:
Człowiek, jako jedyny z wszystkich bytów ma bezpośredni wpływ na to kim jest
i dokonując niezależnych wyborów wyraża swoją wolność.
 EGZYSTENCJA WYPRZEDZA ESENCJ

Istnienie pojawia się jako pierwsze (egzystencja), po nim pojawia się treśd, istota (esencja). Nikt wcześniej nie
 programuje człowieka jakim będzie, jakimi cechami będzie się charakteryzował. Owa  treśd powstaje po
pojawieniu się istnienia (egzystencji).ŻADNA ESENCJA NIE WYPRZEDZA (LUDZKIEJ) EGZYSTENCJI.
 ESENCJA WYPRZEDZA EGZYSTENCJ

W przypadku świata materialnego, rzeczy, przedmiotów  to esencja wyprzedza egzystencję.
(Przykład: najpierw w umyśle projektanta powstaje plan, zamysł, projekt, wyobrażenie budowy drogi, a potem
dopiero ich fizyczny odpowiednik  rzeczywista droga (egzystencja).
Jeżeli przyjmujemy, że człowiek nie rodzi się określony (esencja), to nie może byd ani dobry,
ani zły, ani uczciwy lub nieuczciwy. Tylko od niego zależy jaki będzie.
Byt ludzki jest bytem świadomym  jest świadomy swojego istnienia i swojej świadomości.
Życie człowieka przepełnione jest grozą, ciągła troską i trwogą, poczuciem zagrożenia.
Sartre powiada:  Człowiek jest całkowicie wolny. Lecz ta wolnośd, której konsekwencją jest
ciągła odpowiedzialnośd jest z
ródłem cierpieo i udręk człowieka . Człowiek w każdej chwili swojego życia
zmuszony jest dokonywad wyborów, za które musi ponieśd odpowiedzialnośd. Jedynym wyborem, którego
nie ma, to ten  czy byd wolnym, czy nie? . Człowiek wrzucony w świat zmuszony jest do ciągłych wyborów
i ich - często trudnych lub niemożliwych - do przewidzenia konsekwencji (dla siebie samego i innych).
Laicki nurt egzystencjalizmu odrzuca istnienie Boga, istoty najwyższej (negowałoby to absolutną wolnośd
człowieka)  dodatkową udręką jest wiec fakt, że człowiek nie ma gdzie szukad pomocy, nikt i nic nie
podpowie mu jak żyd.
J.P. Sartre
Jeżeli człowiek jest śmiertelny i śmierd jest koocem istnienia to niemożliwe jest istnienie wiecznych idei, wartości, np.
dobra, zła, prawdy, piękna. Jeżeli człowiek istnieje, to w świecie...
Egzystencja więc jest zawsze KOEGZYSTENCJ
!
PIEKA
O TO INNI: Moimi decyzjami, wyborami mogę  chcąc nie chcąc  wpływad na egzystencję drugiego.
To dodatkowo dodaje udręk i cierpieo człowiekowi realizującemu życie dokonując wyborów i ponosząc za nie
odpowiedzialnośd.
ZA
A WIARA
 Złą wiarę ilustruje Sartre opowieścią o dziewczynie, zaproszonej do restauracji przez mężczyznę. Dziewczyna ta, aby przedłużyd
wywołane sytuacją podniecenie, chcąc odwlec chwilę, w której będzie musiała powiedzied  tak lub  nie , udaje przed sobą,
że nie pojmuje zamiarów mężczyzny. W koocu przychodzi moment, kiedy mężczyzna bierze ją za rękę; właściwie już wtedy
powinna dokonad wyboru, ale akurat wówczas pochlania ją intelektualna konwersacja; nie cofa ręki, sprawia wrażenie jakby
niczego nie zauważyła, jakby mężczyzna podniósł ze stołu jakąś rzecz, cokolwiek. W czasie trwania tych
kilku sekund czy minut dziewczyna odizolowała się od swojej ręki i udała przed sobą, że nie ma znaczenia,
co się z nią dzieje. Jej dłoo po prostu spoczywa w dłoni mężczyzny, bierna jak przedmiot. Gdyby rękę
cofnęła lub rozmyślnie ją w dłoni mężczyzny pozostawiła, podjęłaby wyraz
ną decyzję. Nie chcąc jednak
brad odpowiedzialności za swą rękę i za sytuację, w której uczestniczy, uchyla się od dokonania wyboru;
w istocie wyboru dokonuje  wyboru postawy złej wiary.
 Zła wiara jest w pewnym sensie  mechanizmem obronnym przed konsekwencjami
nieuniknionych wyborów i przed odpowiedzialnością. Jest postawą n i e a u t e n t y c z n o ś c i.
Dostarcza ona człowiekowi pozornych, złudnych usprawiedliwieo.
Skoro wszystko co robi człowiek zależy od jego wyborów, to będzie taki, jakim się sam stworzy.
Powinien zatem  byd kimś więcej, niż jest  podjąd heroiczną walkę  mimo trudności oraz tragizmu
sytuacji (etyka heroizmu  patrz: np. Dżuma, Mit Syzyfa A. Camus)
Jednym z istotniejszych postulatów egzystencjalizmu jest również wezwanie do autentyczności  wychodzenie poza
 się ( je się jak się je ,  chodzi się jak się chodzi , etc.). Chodzi o zerwanie pewnych masek, odrzucenie sztuczności
na rzecz autentyczności i wyjścia poza pewną przyjętą potocznośd (gesty, czynności, język, postrzeganie, etc.) 
tu pojawia się znowu odniesienie do indywidualności człowieka.
Dorosły i dziecko, nauczyciel i wychowanek posiadają tę samą godnośd (są  równi ). Nie ma tu stosunku
nadrzędności. Wychowawca może mied o tyle wyższy status, o ile ponosi większą odpowiedzialnośd. Skoro o tym,
jaki jest człowiek decyduje on sam ( buduje esencję), to punktem odniesienia powinna byd jednostka i jej
indywidualizm (a nie narzucony wzorzec społeczny). Wychowanie jako samowychowanie (byd czymś więcej, niż jest )
 autorefleksyjnośd, poznawanie samego siebie, projektowanie egzystencji.
IMPLIKACJE PEDAGOGICZNE:
WYCHOWANEK I WYCHOWAWCA MAJ
T
SAM
GODNOŚĆ (GODNOŚĆ JEDNOSTKI)
INDYWIDUALIZM A NIE WZORZEC SPOA
ECZNY, KONWENANS
KAŻDA JEDNOSTKA ODPOWIADA ZA SWOJ
ESENCJ

WYCHOWANIE JAKO SAMOWYCHOWANIE, AUTOREFLEKSYJNOŚĆ, PROJKETOWANIE SIEBIE
KRYTYKA DEFINIOWANIA ZADAC
EDUKACJI W KATEGORIACH SUKCESU
WIEDZA ( I JEJ PRZYDATNOŚĆ) JEST SUBIEKTYWNA DLA KAŻDEGO CZA
OWIEKA
EGZYSTENCJA AUTENTYCZNA