Zdjęcie0215 (2)

330 KOMPENDIUM HISTOLOGII

330 KOMPENDIUM HISTOLOGII

• ' • t « C 9 <-f t 1 t

i I p c

1<-( <-i t < <-< c

[ < C

[ < c <c

20.1.2. Ciałko żółte

Powstaje w miejscu pękniętego pę<-herrvt-» r.raafy, Zanarimpta J pofałdowana ścuna pęcherzyka ulega pogrubieniu poprzez; rozrost fnnwłplrswiie rozmiarów) przede 'wszystkim komórek warstwy ziarnistej, które przelSztałcaJą się w komórki ziarni-Sto-hrt&łnowe foroniuaał-lidelhowel W komórkach tych następie przestawienie metabolizmu w łdemnku produkcyl progesteronu, czemu towarzyszy rozwój cech ul* trastnikturalnych diąraktóiystycznyćh Hi* komórek stcnrdotwórczyeh.

Od strony osłonki wewnętrzne! na teren ciałka żółtego wnikała włosowate naczynia krwionośne, którym towarzyszą komórki osłonki wwmetrzńeiprzeksztalcąlące się w komórki osionkowo-luteinowe (ttoco-Iuteinowe). Początkowo sa one zlokalizowane tylko na obwodzie ciałka żółtego i wyraźnie mniejsze od komórek zlamlsto-lutei-nowych, z czasem penetnjją w głąb, upodabniając się rozmiarami i wyposażeniem ul-tfastnikturalnym do tych pierwszych.

W rozwoju ciałka żółtego można wyróżnić kilka faz: wzrostu (charakteryzującą się powiększeniem rozmiarów komórek), unaczynignia (polegająca na wnikaniu naczyń _ krwionośnych w głąb dałka żółtego) i wreszcie fazę jego pełnego rozkwitu jako gruczołu dokrewnego, którą osiąga ok. ŻÓ dnia cyklu, w ciałku żółtym wytwarzane są: progesteron (w komórkach zi&misto-luteinowych) i estrogeny (przy udziale obu. po-piSaĆjfkomórek luteinowych), a także hfegtfiiydowe substancje biologicznie czynne, takie jak gtafaąmy, mhlbina, renina oraz czynnik hamujący wiązanie LH do Jego re-ceptorów^ Makrofagi wnikające na teren ciabca zonego współuczestniczą w regulacji wzrostu jego komórek i naczyń przez wydzielanie czynników wzrostowych l innych cytotdn (p. rozdz. 3.2.2).

Czas trwania dałka żółtego zależy od losów komórki Jajowej. Jeżeli komórka tanie zostanie zapłodniona, to ciałko żółte (ztfrahe wtedy ciałkiem żółtym menstruacyjnym) otfok. 26 dnia cyklu zaczyna aftiEać. Proces zaniku dałka żółtego (Tuteolizy) stanowi szczególną formę apoptozy, w której wczesnym zmianom chromatyny jądrowej towarzyszy gromadzenie się lipidów w komórkach luteinowych. Odmiennie jak przy apoptozie pojedynczych komórekTmasowo obumierające komórki dałka żółtego me zostają całkowicie wyeliminowane, lecz pozostawiają po sobie składniki cytopła-zmy (głównie krople tłuszczowe), które wraz z nowo tworzonymi w tym rejonie przez fibrobhsty pasmami kolagenowymi twarzą ciałko białawe, ranflr^jy* stopniowo w daga dwóch kolejnych cykŁ Czynniki wywołujące degenerację dałka żółtego (luteo-Btyczne) to prostagjanayna PGF2a wytwarzana w błonie śluzowej macicy, która wywołuje słcurg naczyń krwionośnych w ciałku żółtym i w konsekwencji niedoflenienie iomiótekkgelhowyclL Podkreślasz także udział cytotoksyęznychhmfiwYt/iwfp rozaz. 10JL1) wlniinfcgi apoptozy w komórkacn łmemowycti-

W przypadku hnpłantaęp zapłodnionej komórki jajowej w błonie śluzowej macicy, czas trwania ciałka żółtego ulega przedłużeniu. Spowodowane to jest spadkiem we-wnąn nuadc7n«a produkgTprosiaglandyn, przy równoczesnym wydzielaniu przez ko-sraówkę gonariotropiny łożyskowej (HCG), stymulującej dalszy rozwój dałka żółtego.

? w»SLiłf li Lffll łjWlft ciałko żółte ciążowe jest większe od riaikn żółtego menstruacyjnego (ponad 2 cm Średnicy) i kontynuuje produkcję hormonów <amcyrinwych do IV ntiesiąrai datr. Bedy łonŁde te orzeimuie łożysko. W ciałku żółtym ciążowym wytwarzane są też większe ilość, relaksyny Pod koniec dąży ciałko żółte ciążowe stopniowo degeneruje, a pozostałe po nim duże ciałko białawe zbudowane głównie z włókien kolagenowych stanowi trwałą bliznę na powierźchnłjajnlka.

20.1.3.    Pęcherzyki atrezyjne

Spośród wszystkich pęcherzyków jajnikowych mnięj niż 1% osiąga stadium owula-tyi. Większość z nich ginie wcześniej, w wyniku procesu nazywanego tradycyjnie atre-zją, którego    ktłmńirk huduinnrh pęrhrrryin Największe nasilę*

nie tego procesu obserwuje się tuż po urodzeniu alę osobnika nici żeńskiej I dotyczy on wtedy pęcherzyków pierwotnych. Atreąji mogą jednak podlegaiTpęcITCRyia na każdym etapie rozwoju, łąffaue z pęcherzykami Graafa. Proces selekcji pęcherzyków mających szansę rozwoju i degenerujących mejć5t flo końca poznany. Wydaje się, te wczesne formy pęcherzyków wzrastających rekrutowane są w sposób przypadkowy, natomiast w miarę wykształcania się warstwy ziarnistej dochodzi do ekspresji receptorów dla FSH, która przejmuje kontrolę nad dalszym rozwojem pęcherzyków. Estrogeny produkowane w pęcherzykach dojrzewających wywierają wpływ hamujący na pęcherzyki sąsiednie/ W ostatniej fazie p^er^lT.domlnuią^^dr«^ua~sIe ód pę-cherzyków skazanych na atrezlę tym, że traci receptory dla antaotensvnv n. które zostąją zachowane w pozostałych pęcherzykach o podobnych rozmiarach, co wskazuje na rolę układu renina-angiotensyna również w selekcji pęcherzyków.

Morfologjcznz obraz a&ggji 1 csynnoMówe znaczenie powstających w jej toku stnik. tur źałeżv-od stadium rozwojowego, w którym pęcherzyk ulega atrezjL Proces ten rozpoczyna się w oocyde tub w komórkach pęcherzykowych, które podlegają zaprogramowanej śmierci i następowej eliminacji przez komórki sąsiednie. Jeżeli proces ten dotyczył pęcherzyka pierwotnego, to znika on bez fflatfiLJeźell był to pęcherzyk wzrastający Z Obecną otoczka pfwTrocrysłą, to jej T»«Ttlrtjpi5Ajj dłirerry <-nc H/Wrrn. galne są w jamce pozostałej po zamkłym pęcherzyku. W przypadku atreąp dotyczącej pęcherzyków dojrzewających 1 pęcherzyków Graafa, resorpęja struktur pęcherzykowych wymagąnaplywu makrofagów, a miejsce po zanikłęj komórce jajowej oraz warstwie ziarnistej gajmują rozrastające się komórki warstwy wewnętrznej osłonki, które kontynuująwftftielarue androgenów, przekształcając się w gruczoł śródmiąższowy jajnika. Elementy gruczołu śródmiąższowego rozwinięte są u człowieka w niewielkim stopniu i zanikają w sposób przypominający destrukcję ciałka żółtego.

20.1.4.    Komórki wnękowe i zręb jajnika

W okolicy wnęki jajnika opisano grupę komórek o cechach komórek sterydotwór-czych, które zawartością krzysztalków Reinkego przyponunaiakomórki gruczołu śród-mi^growęgo jadra (p. rozdz. 19.1.7). Przez analogię do tych ostatnich, komórkom wnękowym przypisuje się produkcję androgenów

Pomiędzy wszystkimi dotychczas wymienionymi strukturami jajnika znajduje się lącznotkankowy zrąb, w którym    komórki wrzecionowatego kształtu f fi-

broblaswrhftrocyty. ltomórki mezenchwiaffiahej ułożone w charakterystyczne wwt Komórki zrębu mogą się przekształcać w elementy dokrewne osłonki wewnętrznej pęcherzyków i gruczołu śródmiąższowego.

20.2. Jajowód

Jest to rura długości ok. 12 cm, w której wyróżnia się dwa ujścia (brzuszne i maciczne) oraz cztery odcinki, idąc TM ujścia brzusznego: lejek, bańkę, deśft oraz cagść