1109145051

Materiały do ćwiczeń z parazytologii

Zoonozą jest np. giardioza, którą człowiek może się zarazić od psa, kota, małpy.

Większość parazytoz ma znacznie cięższy przebieg u człowieka niż ta sama lub pokrewna jej choroba u zwierząt. Tłumaczy się to niestabilnością układu pasożyt - żywiciel (człowiek), brakiem dostatecznego wzajemnego przystosowania z powodu późnego (w sensie ewolucyjnym) nabycia danego pasożyta. Spośród zarodźców najbardziej patogenicznym dla człowieka jest Plasmodium falciparum. Uważa się go za stosunkowo młodego pasożyta człowieka. Do młodych pasożytów człowieka zalicza się także świdrowca i włośnia.

Parazytozy stanowią poważny problem medyczny i ekonomiczny w wielu krajach świata. Na zimnicę wywoływaną przez zarodźce umiera rocznie ok. 1 - 2 min mieszkańców globu, w tym większość stanowią dzieci do 5 roku życia. Parazytozy zwierząt (np. fascjoloza owiec i bydła) powodują ogromne straty materialne. Zwalczanie chorób pasożytniczych u zwierząt hodowlanych ma wielkie znaczenie w walce z głodem i niedożywieniem w licznych państwach.

Czynnikami sprzyjającymi szerzeniu się pasożytów we współczesnym świecie są: zwiększenie gęstości zaludnienia, exodus ludności, zakłócanie równowagi naturalnych ekosystemów, używanie odzieży z włókien syntetycznych itp.

Przyczyną parazytoz jest zewnątrzpochodny czynnik środowiska: cysty lub jaja inwazyjne (tylko sporadycznie dochodzi do samozarażenia), dlatego można uznać parazytozy za choroby środowiskowe.

Obserwuje się zwiększoną podatność na pasożyty w obniżonej odporności organizmu (AIDS, choroby nowotworowe i zakaźne, leczenie steroidami, lekami immunosupresyjnymi, alkoholizm).

Chorobotwórcze (patogenne) działanie pasożyta na żywiciela jest różnorodne: fizyczne, chemiczne i biotyczne.

Jako działanie fizyczne należy wymienić mechaniczne uszkodzenia tkanek żywiciela w czasie inwazji pasożyta, czy też jego penetracji wewnątrz organizmu gospodarza oraz niedrożność naczyń chłonnych i krwionośnych, przewodów żółciowych, jelita itp. spowodowaną zaczopowaniem światła przez postacie larwalne lub dorosłe pasożyty (np. niedrożność jelita spowodowaną dużą liczbą skłębionych glist).

Do czynników chemicznych zaliczamy różnorodny wpływ na żywiciela toksycznych produktów przemiany materii pasożyta, wywoływanie odczynów zapalnych, uczuleniowych, a także hamujące działanie inhibitorów trawiennych pasożyta na odpowiednie enzymy żywiciela.

Z kolei jako czynniki biotyczne można traktować pobudzenie tkanki żywiciela do rozrostu (słonio-wacizna pod wpływem Wuchereria bancrofti), działanie teratogenne (Toxoplasma gondii), czy pozbawianie żywiciela substancji odżywczych i witamin (bruzdogłowiec szeroki, glista ludzka), a także zakłócenie trawienia i wchłaniania pokarmów (zespół złego wchłaniania w lambliozie i glistnicy u dzieci).

8. Wykrywanie pasożytów

Materiałem badanym mogą być: krew, kał, mocz, treść dwunastnicy, płyn mózgowo-rdzeniowy, bioptaty (płuc, wątroby, mięśni, mózgu) i inne.

Metody badań

1.    Preparat bezpośredni - rzadko stosuje się do badania krwi, chociaż można obserwować świ-drowce w świeżej krwi poruszające się charakterystycznym ruchem.

Jest to badanie podstawowe na obecność pasożytów jelitowych w kale.

2.    Preparat trwały:

a.    utrwalony,

b.    utrwalony i zabarwiony.

3.    Metody zagęszczające:

3.1.    „gruba kropla krwi” stosowana do wykrywania pasożytów bytujących we krwi (opis metody patrz str. 16)

3.2.    koproskopowe metody zagęszczające służące do wykrywania cyst pierwotniaków i jaj robaków:

3.2.1. flotacyjne - badaną próbkę kału zawiesza się w płynie o masie właściwej większej niż cysty lub jaja pasożytów:

10