1109145485

Rachunkowość jako baza informacyjna controllingu 41

cjonowanie systemu controllingu bez systemu rachunkowości, z którego pochodzą dane o sytuacji finansowej jednostki gospodarczej¹⁵.

Rachunkowość zarządcza wspomaga controlling, wykorzystując następujące narzędzia¹⁶:

-    rachunki kosztów generowanych w różnych przekrojach klasyfikacyjnych,

-    wielostopniowe i wielosegmentowe rachunki wyników,

-    budżety,

-    analizę odchyleń w układzie „plan-wykonanie” oraz bardziej zaawansowane mierniki oceny poszczególnych podmiotów oraz ich pracowników.

Rachunkowość zarządcza jest przydatna controllingowi, ponieważ¹⁷:

-    niezależnie od przepisów prawa generuje krótko- i długookresowe dane potrzebne do zarządzania przedsiębiorstwem,

-    prezentuje źródła zysku, wskazując przychody i koszty,

-    przygotowuje dane do planowania, które mogą być podstawą do podejmowania decyzji oraz ukierunkowania przyszłej kontroli.

System rachunkowości, jak można wnioskować, jest bazą informacyjną dla controllingu, ponieważ tylko w takim układzie możliwe jest szybkie dostarczanie właściwych informacji, właściwym osobom, w odpowiednim czasie. Poglądy utożsamiające controlling z rachunkowością zarządczą, a tym bardziej traktujące go jako część rachunkowości¹⁸ wydają się niesłuszne. Już wiele lat temu w literaturze można było spotkać pogląd, że w okresie tworzenia gospodarki rynkowej w Polsce dokonywała się rekonstrukcja procesów zarządzania w podmiotach gospodarczych przez stosowanie dwóch podejść¹⁹:

-    anglo-amerykańskiego, rozwijanego w ramach rachunkowości zarządczej,

-    niemieckiego, realizowanego pod nazwą „controlling”.

Obecny stan wiedzy i doświadczenia polskich przedsiębiorstw pozwala na stwierdzenie, że nie ma dwóch podejść do konstrukcji procesów zarządzania w przedsiębiorstwie, natomiast wyróżnić można kilka etapów na drodze do wdrażania i skutecznego funkcjonowania systemu controllingu, od diagnozy systemu rachunkowości poczynając, na zaawansowanym systemie controllingu kończąc.

¹⁵    E. Kulińska-Sadłocha, Controlling w banku. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, s. 99.

¹⁶    Controlling funkcyjny..., s. 15.

¹⁷    E. Kulińska-Sadłocha, op. cit., s. 98.

¹⁸    Z. Luty, Rachunkowość finansowa, rachunek kosztów, controlling, rachunkowość zarządcza - wybrane zagadnienia [w:] Funkcjonowanie controllingu w polskich przedsiębiorstwach. Materiały konferencyjne. Szczecin 2000, s. 51.

¹⁹    K. Czubakowska, Rachunek wyników w systemie controllingu. Rozprawy i Studia, t. 170, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 1994, s. 35.