1109145470

Rachunkowość jako baza informacyjna controllingu 45

cd. tabeli 3

Ujęcie kosztów (1)	Kryterium klasyfikacji (2)	Podział kosztów (3)
Koszty na potrzeby decyzyjne	reakcja kosztów na rozmiary prowadzonej działalności	-    koszty zmienne: proporcjonalne degresywne progresywne -    koszty stałe: skokowe bezwzględne
	reakcja na wybór alternatywy działania	-    koszty znaczące (istotne, relewantne) -    koszty nieznaczące (nieistotne, nierelewanlne)
	stan dokonania	-    koszty przesądzone (zapadłe, nieodwracalne) -    koszty nieprzesądzone
	określają, co utraci przedsiębiorstwo odrzucając alternatywny wariant działania	- koszty utraconych korzyści
	określają koszty, które mogą być w przedsiębiorstwie na pewien czas odroczone	- koszty uznaniowe
Koszty na potrzeby planowania i kontroli	możliwość kontroli	-    koszty kontrolowalne (zależne) -    koszty niekontrolowalne (niezależne)

Źródło: opracowanie własne na podstawie: G. Drury, Rachunek kosztów. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995, s. 38; B. Michcrda, Rachunek kosztów i wyników. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa 2002, ś. 19; Rąchuhkówość zarządcza, red. T, Kiżiukiewicz, Ekspert, Wrocław 1997, s. 43-44; Rachunek kosztów..., red. A. Jarugowa, s. 38-48.

Podstawowym kryterium podziału kosztów wykorzystywanym w procesie decyzyjnym jest zachowanie się kosztów względem rozmiarów działalności przedsiębiorstwa. Obserwacja kosztów w krótkim okresie pozwala zauważyć, że pewna ich część reaguje wyraźnie na zmiany w wielkości produkcji czy usług, pozostała zaś nie reaguje lub też zmienia się w niewielkim stopniu pod wpływem zmian rozmiarów działalności²⁸.

Uwzględniając powyższe kryterium wyróżnia się koszty zależne od rozmiarów działalności, czyli zmienne, oraz koszty niezależne od rozmiarów działalności, czyli stałe. Wykorzystanie tego kryterium w przedsiębiorstwie pozwala na podej-

²⁸ W. Janik, Rachunkowość zarządcza i controlling. Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji, Lublin 2001, s. 36.