1109145487

Rachunkowość jako baza informacyjna controllingu 43

kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli”²⁴. Należy jednak zwrócić uwagę, że nie ma tutaj celowego ujęcia charakteru kosztów. Podobne określenie kosztów można znaleźć w założeniach koncepcyjnych Międzynarodowych Standardów Rachunkowości²⁵, według których koszty to zmniejszenia korzyści ekonomicznych w trakcie okresu obrotowego w formie rozchodu lub spadku wartości aktywów albo powstania zobowiązań, powodujące zmniejszenie kapitału własnego, z wyjątkiem podziału kapitału na rzecz udziałowców/akcjonariuszy.

W myśl postanowień ustawy o rachunkowości do kosztów nie zalicza się jednakże skutków finansowych zdarzeń trudnych do przewidzenia i niezwiązanych z operacyjną działalnością podmiotu gospodarczego. Kwalifikuje się je jako straty nadzwyczajne, które wraz z zyskami nadzwyczajnymi stanowią odmienną pozycję²⁶. Nie należy także utożsamiać kosztu z wydatkiem. Wydatek określany jest bowiem jako każdorazowy rozchód środków pieniężnych w przedsiębiorstwie, niezależnie od celu czy przeznaczenia tego rozchodu.

Wyrażanie kosztów w mierniku pieniężnym umożliwia sprowadzanie zużycia różnych czynników do wspólnego mianownika, a jednocześnie stwarza podstawy do grupowania kosztów w różnych przekrojach. Mogą one być rozpatrywane z różnych punktów widzenia, będąc jednocześnie użytecznym materiałem do badań analitycznych.

Systematyka kosztów na potrzeby controllingu obejmuje²⁷:

-    koszty według rodzaju zużytych zasobów,

-    koszty dla wyceny zapasów i pomiaru wyniku finansowego,

-    koszty dla podejmowania decyzji,

-    koszty dla planowania i kontroli.

Klasyfikacja kosztów dla potrzeb controllingu według wymienionych wyżej przekrojów została przedstawiona w tabeli 3.

W procesie podejmowania decyzji informacje o kosztach poniesionych w minionym okresie sprawozdawczym są ważne, ale nie wystarczające. Można by poprzestać na ich analizie tylko w sytuacji, kiedy przyszła działalność przedsiębiorstwa byłaby odzwierciedleniem działalności realizowanej w okresie poprzednim. Ponieważ zarówno zewnętrzne jak i wewnętrzne warunki funkcjonowania ulegają szybkim i ciągłym zmianom, działalność przedsiębiorstwa w kolejnych

²⁴ Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, Dz.U. z 2002 r., nr 76, poz. 694, art. 3, ust. 1, pkt31.

Międzynarodowe Standardy Rachunkowości 2001, International Accounting Standards Committee, 2001, s. 67.

²⁶    Rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza, red. A. Jarugowa, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa 2002, s. 36.

²⁷    M. Sierpińska, B. Niedbała, op. cii., s. 131.