Analiza przyczyn zgonów ofiar wypadków wykazuje, że w wielu przypadkach możliwe było uratowanie poszkodowanych pod warunkiem podjęcia właściwych działań na miejscu zdarzenia. Działania te powinny być rozpoczęte jak najszybciej przez osoby, które znajdują się na miejscu zaraz po wypadku. Natychmiastowe podejmowanie podstawowych sposobów podtrzymywania czynności życiowych oraz wczesne powiadamianie służb ratunkowych przez świadków lub uczestników wypadku ma decydujące znaczenie dla przeżycia ofiar zdarzenia.
Pierwsza pomoc - to proste, natychmiastowe czynności ratunkowe wykonywane przez świadków lub uczestników wypadku przed przybyciem na miejsce zdarzenia zespołu ratownictwa medycznego.
Inną definicję pomocy podaje ustawa z dnia 8 września 2006 roku o Państwowym Ratownictwie Medycznym:
„Pierwsza pomoc - zespół czynności podejmowanych w celu ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, wykonywanych przez osobę znajdującą się w miejscu zdarzenia, w tym również z wykorzystaniem udostępnionych do powszechnego obrotu wyrobów medycznych oraz produktów leczniczych” .
Każdy człowiek powinien znać podstawowe zasady pierwszej pomocy i udzielać jej przed przybyciem na miejsce zdarzenia zespołu ratownictwa medycznego.
Udzielając pierwszej pomocy, dążymy do tego, aby:
- utrzymać poszkodowanego lub chorego przy życiu;
- zapobiec pogorszeniu się jego stanu;
- przyspieszyć jego powrót do zdrowia.
Możemy to osiągnąć dzięki kilku prostym umiejętnościom, które nie wymagają od ratującego użycia specjalistycznego sprzętu medycznego1 2.
Znajomość udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej znana jest nie tylko w czasach współczesnych. Od najdawniejszych już czasów były podejmowane różne próby ożywiania człowieka. Pierwsze wzmianki o oddychaniu metodą usta-usta zawarte są w Biblii, gdzie prorok Eliasz przywraca w ten sposób do życia dziecko, oraz w mitologii egipskiej, gdzie Izyda ratuje swojego męża Ozyrysa poprzez wdmuchiwanie powietrza do jego ust3.
Konieczność udzielania pierwszej pomocy w miejscu, w którym doszło do urazu, uznawali już starożytni Grecy i Rzymianie. W pierwszym stuleciu naszej ery w miejscach potencjalnych większych starć zbrojnych tworzyli oni specjalne lecznice (lazarety) dla zapewnienia opieki nad rannymi legionistami (...). Rzymianie wzdłuż granic swojego imperium budowali nie tylko
M. Goniewicz, Pierwsza pomoc, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011, s. 15-16.
B. Breitkopf, D. Czyżów, Edukacja dla bezpieczeństwa. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa 2009, s.8.
W. Jurczyk, A. Łakomy, Pierwsza pomoc w stanach zagrożenia życia, FHU Grzegorz Słomczyński, Kraków 2004, s. 9.