Zakres wykonywanych czynności pozwala określić spedytora mianem „architekta” transportu. Jego działania przyczyniają się do sprawnego i efektywnego przemieszczania ładunków. Będąc rzecznikiem interesu ładunku, sprzyja odnoszeniu korzyści także przez innych uczestników procesu transportowego, w tym przewoźników. Współpraca przewoźnika ze spedytorem pozwala przyspieszyć obrót środkami transportu przez wcześniejsze przygotowania i zgromadzenie ładunków; zapewnić lepsze wykorzystanie środków transportowych m.in. przez tworzenie przesyłek zbiorowych; uzyskać pomoc w poszukiwaniu ładunków i sprzedaży usług przewozowych; wyręczyć przewoźników w różnych czynnościach występujących w punktach transportowych (szczególnie związanych z dokumentacją) (Neider 2012).
Wykonywanie przewozów w celach zarobkowych nie jest możliwe bez zawarcia umowy pomiędzy zainteresowanymi stronami. Przepisy dotyczące umowy przewozu ładunków są zawarte w Kodeksie cywilnym. W umowie przewozu1 przewoźnik zobowiązuje się do przewiezienia towarów za wynagrodzeniem. Zgodnie z kodeksem wysyłający zobowiązuje się dostarczyć przewoźnikowi adres nadawcy, miejsce przeznaczenia i adres odbiorcy oraz dokładne dane przesyłki (rodzaj, ilość, sposób pakowania, wartość rzeczy szczególnie cennych). Wysyłający towar, na żądanie przewoźnika, wystawia list przewozowy uwzględniający specyfikację przewożonych ładunków. Dostarcza także dokumenty niezbędne ze względu na przepisy celne, podatkowe i administracyjne. Przewoźnik na żądanie wysyłającego wystawia dokument potwierdzający przyjęcie przesyłki do przewozu. Obowiązkiem przewoźnika jest sprawdzenie stanu przesyłki i zgłoszenie ewentualnych uwag. Także zawiadomienie odbiorcy o nadejściu przesyłki do miejsca przeznaczenia.
Poprzez przyjęcie przesyłki i listu przewozowego odbiorca zobowiązuje się do zapłaty oznaczonych w liście przewozowym należności przewoźnika. Skutkiem zapłaty należności przewoźnika i przyjęcia przesyłki bez zastrzeżeń jest wygaśnięcie wszelkich roszczeń przeciwko przewoźnikowi wynikających z umowy przewozu (nie dotyczy roszczeń z tytułu niewidocznych uszkodzeń przesyłki, jeżeli odbiorca w ciągu tygodnia od chwili przyjęcia przesyłki zawiadomił o nich przewoźnika). W celu zabezpieczenia roszczeń wynikających z umowy przewozu (przewoźnego, składowego, opłat celnych i innych wydatków), jak również dla
18
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, art. 779-793.